Clauberg, Johann

Clauberg, Johann (d. 24 Şubat 1622,
Solingen, Berg Düklüğü – ö. 31 Ocak 1665,
Duisburg, Brandenburg), Descartes’ın görüşlerini
Almanya’da yaygınlaştıran filozof
ve ilahiyatçı.
Bremen ve Groningen’de (Felemenk) öğrenimini
tamamladıktan sonra Fransa ve
İngiltere’yi dolaştı. Descartes’çı felsefeyle,
Leiden’de Felemenkli düşünür Johan de
Raey’in derslerinde karşılaştı. 1649’dan
1651’e değin Nassau’da Jean Calvin’in reformcu
görüşlerini uygulayan Herborn
Akademisi’nde felsefe ve ilahiyat dersleri
verdi. Kısa sürede Almanya’nın önde gelen
Descartes’çı düşünürü olarak ün kazandı.
Retorik profesörü C. Lentz gibi meslektaşlarının
tepkisiyle karşılaşmâsı Clauberg’in
1651’de Duisburg’daki Gymnasium’m (lise)
müdürlüğünü kabul etmesinde etkili
oldu. İki yıl sonra burada felsefe ve ilahiyat
öğretmeni olarak görevlendirildi, 1655’te
okulun üniversiteye dönüştürülmesiyle rektör
oldu.
Claude 36
Clauberg, Felemtenkli Kalvenci şair Jacobus
Revius’a ve Lentz’e karşı Defensio
Cartesiana’da (1652; Descartes’çılığın Savunusu)
Descartes’çı bilgi edinme yöntemini
savundu. Initiatio philosophi’de de (1655;
Felsefeye Giriş) Revius’un görüşlerini- çürütmeye
çalıştı. Exercitationes centum de
cognitione Dei et nostri’de (1656; Tanrı’ya
ve Kendimize İlişkin Bilgilerimiz Üzerine
Yüz Alıştırma) Tann’nın varlığının sonsuzluk
kavramına dayalı tanıtından yola çıkarak
genellikle bilgi ve varlığa ilişkin konuları
ele aldı. Bu yapıtı ile Platon’un düşünceleri
arasındaki benzerlik, Descartes’çılığın
ana sorunlarından ruh-beden ilişkisinin incelendiği
Corporis et animae in homine
conjıtnctio’da da (1663; İnsanda Beden ve
Ruhun Birleşmesi) görülebilir. Clauberg,
ruhun hareket yeteneği taşımadığını, dolayısıyla
fiziksel dünyada herhangi bir hareket f yaratamayacığını,’çünkü hareketin niceliğinin
değişmediğini ileri sürüyordu. Ama ruh,
iradesine bağlı olarak bedensel Hareketlere
yol gösterebilirdi. Sonuç olarak ruhun fiziksel
değil, ahlaki bir gücü vardı. Clauberg’in
aranedencilik adıyla bilinen görüşüne göre
beden ruhun yaratıcısı ya da nedeni değildi,
ama ruhun yaratıcı bir işlev kazanması için
(* gerekli “aranedeni” sağlıyordu. Clauberg,
beden ile ruhun uyumlu etkileşimini, gene
Descartes’çı bir yaklaşımla her türlü hareketin
sonul nedeni olarak gördüğü tanrısal
, iradeye dayandırıyordu.
I Clauberg, Alman filolojisini konu alan Ars
f etymologica Teutonom’un (1663; Toton Eti-
> moloji Sanatı) yanı sıra, Descartes’ın Medi- Îf tationes de prima philosophiae (1641; İlk
Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler, 1942)
ve Principia philosophiae (1644; Felsefenin
İlkeleri, 1942) adlı yapıtları üzerine kolay İ anlaşılır yorumlar da yazdı. Ontoloji (varlıkbilim)
üzerine bir tartışma olan Ontologia
sive metaphysica de ente (Şeyler Üzerine
Ontoloji ve Metafizik) adlı yapıtında, Des- I cartes’çı öğretiler ile Descartes’çılığı benimsemeden
önce yazdığı Elementae philisophiae
sive Ontosophia’d&ki (1647; Felsefenin
İlkeleri ve Varlığın Bilgeliği) metafizik tutumunu
uzlaştırmaya çalıştı.