Clausewitz, Carl

Clausewitz, Carl (Philipp Gottlieb) von
(d. 1 Haziran 1780, Burg, Magdeburg
yakınları, Prusyd – Ö. 16 Kasim 1831,
Breslau [bugün Wraclaw], Silezya), düşmanın
bütün topraklarını, mülklerini ve uyruklarını
saldırı hedefi sayan toptan savaş
kavramını ortaya atan Prusyalı general.
Asker kökenli yoksul bir orta sınıf ailesinden
geliyordu. 1792’de Prusya ordusuna
girdi. 1793-94’te Fransız Devrim ordusuna’
karşı düzenlenen Ren seferinde görevlendirildi
ve yıllarca garnizonda kaldı. Böylece
kendi kendini eğitmek için yeterince zaman
buldu. Kişisel çabaları sonucunda, 1801’de
Berlin’deki askeri okula girmeyi başardı.
Clausewitz, Berlin’deki eğitim yılları süresince,
Gerhard von Scharnhorst’un rehberliği
altında askerlik bilimi ile felsefe ve
edebiyat öğrenimi gördü. Temel strateji
kavramlarını bu yıllarda geliştirdi. Scharnhorst,
Clausewitz’i saraya takdim etti ve
Prens August’un yaverliğine atanmasını
sağladı. Clausewitz bu görevdeyken Jena
seferine (1806) katıldı ve Prenzlau’da Fransızlara
tutsak düştü. 1808’de Prusya’ya iade
edilen Clausewitz, Scharphorst’un yönetiminde
Prusya ordusunda sürdürülen reform
hareketinin önderlerinden biri oldu. Ama
Napoleon’un Rusya’yı istilası (1812) öncesinde
görevinden istifa ederek öteki Alman
yurtseverleri gibi Rus ordusuna girdi.
1812 seferinde Rus ordusunun kurmay
subayları arasında kendini gösterdi.
Clausewitz, Wilhelm Wach’in
yağlıboya çalışmasından Franz Michelis’in
yaptığı taşbaskı, 1830
Staatsbıblıothek. Batı Berlin
Rusların, başarıyla geri çekilmesinin sağlanmasında
ve Prusya’nın Fransızlarla işbirliğinden
çekilmesinin ilk adımını oluşturan
Turoggen Sözleşmesi’nin hazırlanmasında
önemli katkıları oldu. 1813-14 seferleri
sırasında çeşitli görevlerde bulunduktan
sonra Prusya ordusuna* döndü. Waterloo
seferinde kolordu kurmay başkanı olarak
görev aldı. 1818’de generalliğe yükseltildi,
Berlin’deki askeri okulun idari başkanlığına
getirildi. Sonraki 12 yıl boyunca, görevinin
kendisine sağladığı boş zamanlarda tarihsel
incelemelerini ve başlıca strateji yapıtı Vom
Kriege’ı (Savaş Üzerine, 1975 / Harp Üzerine,
1984) kaleme, aldı. .Prusya kralı II.
Friedrich (Büyük) ile Nappleon’un deneyimlerinden
yola- çıkşn Clausewitz, savaşta
başarıyı belirleyen etmenleri .ayıklayarak
askeri dehanın işleyişini çözümledi. Vardığı
sonuçlar günümüze değin uygulanabilirliğini
genel olarak korudu. Yapıtında teknik
tartışmalar çok sınırlı kaldığı için geniş bir
okur kitlesine ulaştı. Bir strateji sistemf
geliştirmeyen Clausewitz, böylece kendisinden
öncekilerin görece katı ve mekanik
kavramlarından uzaklaşmayı başardı. Bunun
yerine, savaş koşullarının kesin olarak
hesaplanmasını önleyen psikolojik ve rastlantısal
etmenlerin önemini ve stratejik
sorunlara eleştirel yaklaşım zorunluluğunu
vurguladı. Askeri önderjn karşılaşabileceği
çok çeşitli durumları uzun uzadıya irdeleyerek
okuyucusunda belirli bir durumla bağlantılı
bütün etmenleri tartabilecek, kuramsal
temellere dayalı askeri bir kavrayış
yeteneği geliştirmeye çalıştı. Ona göre stratejinin
üç ana. hedefi olmalıydı: Düşmanın’
kuvvetleri, kaynakları ve savaşma isteği.
Savunma savaşı., hem askeri hem de siyasal
bakımdan daha güçlü bir konum sağlıyordu.
Clausewitz, Savaş Üzerine’yi tamamlamadan
Breslau’ya gönderildi*; ardından <da
1830 Polonya Devrimi’ni izlemekle görevlendirilen
Prusya kuvvetlerine atandı. Polonya’da
koleraya yakalandı ve Breslau’ya
dönüşünden kısa süre sonra 16 Kasım
1831’de öldü. Yazıları, eşi Kontes Marie
von Brühl tarafından derlenerek yayımlandı.
Clausewitz’in kişiliği, yalnızca mütevazı
toplumsal kökenini değil, aynı Zamanda
çağdaş Alman edebiyatı ile felsefesinin
güçlü etkisini yansıtıyordu. Hiçbir zaman
komutayı tek başına üstlenmeden hep bir
kurmay olarak hizmet etti, savaşta sağlam
önerileri ve yiğitliğiyle kendini gösterdi.
Geçmişi ve mesleği, onu aristokratik Prusya
askeri geleneğinden çok, Alman ulusal
uyanış hareketleriyle özdeşleştiriyordu.
Clausewitz’in, Napoleon’un çeşitli seferleriyle
ilgili geniş kapsamlı tarih kitapları
yalnızca teknik bakımdan ilgi gördüğü halde,
Savaş Üzerine çağdaş strateji kavramları
üzerinde derin etkide bulundu. Yapıtın
önemli katkısı, askeri sorunların siyasal
yönetime bağlı kılınması gerektiği öğretişiydi.
Clausewitz, “Savaş, siyasal ilişkilerin
başka araçların eklenmesiyle sürdürülmesinden
başka bir şey değildir” biçimindeki
sözleriyle savaşın kendi başına bir amaç
olmadığını vurguladı.
Clausewitz’in Alman askeri düşüncesi üzerinde
büyük etkisi bulunmakla birlikte,
Alman stratejisi üzerindeki etkisi abartılmıştır.
Savaş Üzerine’nin 1853 basımıyla
birlikte, kitabın strateji üzerinde hükümet
denetimini savunan çok önemli bir pasajı,
tam tersi anlama gelecek biçimde değiştirilrtiiş
ve Alman askeri planlaması, gitgide
artan ölçüde siyasal amaçlardan uzaklaşmıştır.
Ama iki dünya savaş arasında Ğlausewitz’e
‘yönelik ilgi önemli ölçüde yeniden
canlanmıştır.
Clausewitz, Almanya dışında da geniş bir
çkur kitlesine ulaştı. İsveçli, Hollafıdalı,
İsViçrelj ve AvusturyalI subaylar, onun görüşlerine
büyük ilgi gösterdiler. Yapıtlarının
çdğu Fransızcaya çevrildi. Savaş Üzerine’
nin İngilizce çevirisi 1873’te yayımlandı.
Rusça, İtalyanca, İbranice, Macarca, Sırpça
ve İspanyolca basımları onu izledi. 1900’e
gelindiğinde Clausewitz’in görüşleri* ABD
ve Japonya’da da tanınıyordu. Amerika’daki
ilk çevirileri II.. Dünya Savaşı sırasında
yayımlandı. Marx ve Engels de Clausewitz’
in yapıtmr tartıştılar. Lenin İsviçre’de sürgünde
bulunduğu sırada onun siyasal öğretilerini’
inceledi. “Emperyalist savaş” .gibi
kavramlarla birlikte savaşın niteliğiyle ilgili
sosyalist kuram Clausewitz’den büyük ölçüde
etkilendi. 20. yüzyılın ortalarında uzun
menzilli,yerçi sjlah sistemlerinin ortaya çıkmasıyla,
temel görüşlerinin çoğu geçerliliğini
korusa d a,-Clausewitz’in özellikle kara
savaşına ilişkin strateji kavramlarının önemi
azalmıştır.