Clausula rebus sic stantibus

clausula rebus sic stantibus, sözleşmenin
yapıldığı zamandaki durumun değişmemesi
koşulu; durumun değişmesi halinde sözleşmenin
hükümlerinde değişiklik yapılabilmesi
ya da sözleşmenin feshedilebilmesi. İki
tarafa borç yükleyen sürekli sözleşmelerde,
önceden tahmin edilemeyecek bazı gelişmeler
sonucunda sözleşmeden doğan borcun
yerine getirilmesi borçlu için ekonomik bir
yıkıma yol açabilir. Hakkaniyet ilkesi, bu
gibi durumlarda borçluya sözleşmenin hükümlerinde
değişiklik yapılmasını isteme
hakkının verilmesini gerektirir.
Uluslararası hukukta ahde vefa(*) ya da
pacta sund servanda (sözleşmelerin bağlayıcı
gücü) ilkesinin tam karşıtı olarak
kabul edilen clausula rebus sic stantibus
ilkesine göre, bir uluslararası sözleşmenin
temelli hükümlerine ilişkin koşullarda değişikliğin
ortaya çıkması durumunda sözleşme
tarafları bağlayıcı niteliğini yitirir. Bununla
birlikte bir devletin bu ilkeye dayanarak
sözleşmeden doğan yükümlülüklerinden ne
ölçüde sıyrılabileceği konusu, böyle bir
davranışın bazı durumlarda bir sözleşme
ihlali niteliğine bürünebilmesi nedeniyle,
çok tartışma konusu olmuştur.