Edhemiye

İlk mutasavvıflardan Ebu İshak
İbrahim bin Edhem’e (ö. 777 ya da 782)
bağlanan tarikat. Sasani hükümdarlarının
soyundan bir prens olduğu söylenen İbrahim,
söylenceye göre av peşinde koştuğu bir
gün, gökten bir sesin “Ey İbrahim, sen
bunun için mi yaratıldın” demesi üzerine
evini barkını terk ederek dünyadan el-etek
çekmiştir. Bu olay gerçek olmasa bile, onun
tasavvuf anlayış ve yaşamını açıklaması
bakımından önemlidir.
İbrahim bin Edhem, kendisinden aktarılan
bilgilere göre, yolunun ilkelerini şöyle özetlemiştir:
Refah ve nimet kapısını kapatıp
Ediacara faunası 6
sıkıntı kapısını açmak; yücelik kapısını kapatıp
alçak gönüllülük kapısını açmak; rahat
kapısını kapatıp çalışma, çabalama kapısını
açmak; uyku kapısını kapatıp uykusuzluk
kapısını açmak; zenginlik kapısını kapatıp
yoksulluk kapısını açmak; yaşama tutkusu
kapısını kapatıp ölüme hazırlanma kapısını
açmak. Bu ilkelerden de anlaşılacağı gibi
Edhemiye, Melamilik ile büyük benzerlikler
taşımaktadır.
Tasavvufla ilgili kaynaklar, Anadolu’da
16. yüzyıldan sonra görülen Edhemileri
gözleri sürmeli, başlarında kubbe gibi yuvarlak
ve dilimsiz tokalı taç bulunan, yenleri
bol yeşil hırka giyen, boyunlarına teşbih
takan ve Hz. Muhammed’in sünnetine uyan
bir topluluk olarak tanıtır. Bu topluluk 17.
yüzyıldan sonra Bektaşilik içinde eriyerek
yok olmuştur.