delik

delik, katilar fiziğinde, belirli türden katı
cisimlerin içinde serbestçe dolaşan pozitif
yük. Her delik, tıpkı su dolu bir kabın
içindeki hava kabarcığı gibi, belirli bir
kristal ağında yer değiştiren bir elektronun
(eksi yüklü bir parçacığın) boş bıraktığı
yerdir. Delikler, katı cisimlerin dışında
incelenemez, ama bunlann cisim içindeki
hareketleri gözlemlenebilir. Berilyum gibi
bazı metaller ile çoğu yarıiletken türü,
elektrik akımlarını, deliklerin hareketiyle
taşırlar.
Katiların elektron bandı kuramına göre,
bir katı cismin içindeki elektronlar ancak
kesikli enerji düzeylerinde bulunabilirler.
Bu kesikli düzeyler birleşerek enerji düzeyleri
gruplan ya da bantlar oluştururlar. Eğer
belirli bir bant içindeki tüm enerji düzeyleri
elektronlarla doluysa, bant dolu olarak
tanımlanır. Dolu bir banttaki elektronların
hareketleri birbirini dengeler, bu nedenle
de dolu bir banttaki elektronlar, cismin
elektrik akımı taşımasına herhangi bir katkıda
bulunmazlar. Dolu bir banttan birkaç
elektron uzaklaştırılırsa denge durumu ortadan
kalkar ve böylece elektrik akımı iletimine
uygun bir ortam doğar, yani net bir
elektron hareketi oluşur. Elektron bandı,
elektron yitiren her enerji düzeyinde yitirilen
elektron sayısı kadar artı yük (delik)
bulunuyormuşçasına davranır. Bu bant yapısı
yalnızca katı cisimler için geçerli olduğundan
boş uzayda deliklere rastlanmaz.
Deliklerin bulunması, malzemenin elektrik
akımı taşıma özelliğini artırdığından,
dolu enerji bantları bulunan katı cisimlerde,
çoğu kez, delikler özellikle oluşturulur.
Delik oluşturma işlemi, katışıksız, katı yarıiletken
bir cisme bazı katışkı atomlarının
eklenmesi temeline dayanır. Eğer bu atomların
en dış kabuklannda, katı cismi oluşturan
atomların en dış kabuklarından daha az
sayıda elektron bulunuyorsa, katışkı atomları,
katı cismin komşu atomlarından elektron
kapabilir. Bir atomdan bir elektronun boşalmasıyla
delik oluşur.