Cohen, Hermann

Cohen, Hermann (d. 4 Temmuz 1842,
Coswig, Anhalt – ö. 4 Nisan 1918, Berlin),
Yahudi asıllı Alman filozof ve Yeni-Kantçı(*)
Marburg felsefe okulunun kurucusu.
Metafizikten çok “sa f’ düşünceye ve etiğe
ağırlık vermiştir.
Yahudi bir kantorun oğlu olan Cohen,
Breslau Musevi İlahiyat Okulu’nda ve Berlin
Üniversitesi’nde okudu. 1865’te Halle
Hermann Cohen, Max Liebermann’ın
kuru kazıma tekniğiyle yaptığı resim
Library of C o n g re ss, Washington, D.C.
Üniversitesi’nde doktorasını tamamladı.
1873’te doçent olarak Marburg Üniversitesi’ne
atandı. Çalışmalarıyla dikkati çekerek
üç yıl içinde profesör oldu. 1912’ye değin
ders verdiği bu üniversitede Yeni-Kantçı
Marburg felsefe okulunun ilkelerini geliştirdi.
Yetmiş yaşında Marburg Üniversitesi’nden
emekli olduktan sonra, Berlin’e yerleşti
ve Musevi Bilimi Enstitüsü’nde Musevi
felsefesi üzerine dersler verdi. Bu dönemde
Tanrı ile insan arasındaki ilişkilere bakışı
önemli bir değişikliğe uğradı ve gerçekliğe
ilişkin köklerin insan aklından çok, Tanrı’
da bulunduğu kanısına vardı. Böylece dine
ve Musevi inancına yöneldi.
Cohen, Hegel’in etkisiyle oluşan idealist
ve metafizik ağırlıklı görüşlere karşı çıkarak
bilimselliği vurgulayan Yeni-Kantçılık sistemi
içinde Kant’ın görüşlerinin aşılmadığı ve
felsefenin Kant’tan esinlenerek yöntemli
eleştirel bir tutum içinde yeniden sağlam
temeller üzerine kurulabileceğini ileri- sürmüştür.
Cohen’in ielsefe görüşü mantık
ağırlıklıdır; ilerlemeci bir bilim anlayışına
dayandığından, metafiziğe karşıdır. Buna
bağlı’olarak varlık, ancak düşünülebildiği
kadarıyla vardır; “kendi başına şey” yoktur.
Bilgi deneyimle var olabilir. Etik ise deneyimden
bağımsızdır; çünkü deney ancak
olanın bilgisini sağlar, olması gerekeni konu
edinemez. Ahlaklılığın temeli, bilgide değil,
“ödev” kavramında bulunur. Ama ahlak
yasasını koymak, gene bilimin görevidir.
Cohen’in kitaplarının en önemlileri, Yeni-
Kantçılığın temel yapıtlarından sayılan
Kants Theorie der Erfahrung*(1871; Kant’ın
Deney Kuramı) ile 1902-12 arasında yayımladığı
üç bölümlük System der Philosophie
(Felsefe Sistemi), Logik der reinen Erkenntnis
(1902; Saf Bilginin Mantığı), Die
Ethik des reinen Willens (1904; Saf iradenin
Etiği) ve Âsthetik des reinen Gefühls’düı
(1912; Saf Duygunun Estetiği). Son yıllarındaki
düşünsel değişimini yansıtan en iyi
yapıtı ise Die Religion der Vernunft aus den
Quellen des Judentums’tur (1919; Museviliğin
Kaynaklarından Çıkan Akıl Dini)