Cortes

Cortes (İspanyolca ve Portekizcede “Parlamento”),
Katalan dilinde c o r t s . ortaçağda
İber krallıklarındaki temsili meclislere, günümüzde
ise İspanya ve Portekiz’deki yasama
meclislerine verilen ad.
Cortes, ortaçağda özgür kent temsilcilerinin
Curia Regis’ in (Kral Meclisi) belirli
konulardaki kararlarında söz sahibi olma
hakkını elde etmeleriyle oluştu. Kent temsilcilerine
bu hakkın tanınmasının nedeni,
krallığın geleneksel vergileri dışında yeni
mali kaynaklara duyduğu gereksinimdi; kral
yeni vergileri uygulamaya koyabilmek için
kentlerin onayını almak zorundaydı.
13. yüzyılın başlarına gelindiğinde hem
Leon’da, hem de Kastilya’da, işlevleri ve,
işleyişleri birbirine benzeyen iki ayrı Cortes
kurulmuştu. Bu iki krallığın 1230’da birleşmesinden
sonra, Cortes’ler de toplantıjannıgenellikle
ortak yapmaya başladılar. Bu
uygulama 1301’den sonra düzenli bir biçim
aldı. Ayrıca, Katalonya (1218), Valencia
1283), Aragon (1274) ve Navarra’da da
1300) Cortes’ler kuruldu. Leon ve Kastilya
Cortes’ i üç ayn sınıfın temsilcilerinden oluşuyordu:
Soylular, din adamları ile tahkim
edilmiş kentleri (conceyos) temsil eden ve
seçmenlerin yazılı yetki belgelerini (podere)
taşıyan procurador’iav. Cortes, ancak kralın
istediği zamanda ve istediği yerde toplanabiliyordu.
Kralın gereksinim duyduğu yeni
vergileri onaylama yetkisi olan procurador’
lar 14. yüzyılda Cortes’te ağırlık kazanmaya
başladı. Bununla birlikte oturumlar gerçek
bir tartışmadan çok, pazarlık görüşmeleriyle
geçiyordu.
Kastilya’da comuneros olarak bilinen
kentlilerin başarısız ayaklanmasından
(1520-21) sonra Cortes içinde.yalnızca hidalgo’lar
(alt soylular) ayakta kalabildi; ama
bunlar da gerçek anlamda bir güç olmaktan
çıktılar. Portekiz’de Avis hanedanının ve
II. Felipe’nin tahta geçişini onaylayan Cortes,
1640’ta bağımsızlığın yeniden kazanılmasından
sonra .da etkinliğini sürdürdü.
İspanya’da ise Katalonya Cortes’i, 1640’taki
ayaklanmadan, Valencia Cortes’i 1645’ten,
Kastilya Cçrtes’i ise 1685’ten sonra bir daha
hiç toplanmadı. Aragon ve Valencia Cortes’leri
1709’da Kastilya Cortes’i ile birleşti.
1724’te Katalonya Cortes’i de bunlara katıldı.
Cçrtes’ın işlevi yalnızca tahtın vârislerini
onaylamakla sınırlı kaldı. Portekiz Cortes’i
18. yüzyıl boyunca hiç toplanmadı.
1812’de Cadiz’de toplanan İspanyol Cortes’i,
ilk liberal anayasayı kabul etti. 1814’te
kapatıldıysa da 1820’de yeniden açıldı; aynı
yıl Portekiz’deki Cortes de toplandı. Bu
tarihten sonra Cortes sözcüğü, her iki
ülkede de ulusal Parlamento anlamında
kullanılmaya başladı.