Efdal bin Bedr Cemali

asıl adı k a s im
ş e h İ n ş a h , lakabı e i . – m e u k ü i . e f d a l ( ö .
1121), devleti 30 yıla yakın tek egemen
olarak yöneten Fatımi komutanı ve veziri.
Fatımi halifelerinden el-Mustansır’m
(hd 1036-94) veziri Bedr Cemali’nin oğludur.
Babasının ölümü (1094) üzerine, onun
hak ve yetkileriyle vezirliğe atandı. Aynı
yılın sonlarına doğru el-Mustansır ölünce,
halifenin büyük oğlu Nizar’ın yerine küçük
oğlu Ahmed’i, el-Musta’li sanıyla tahta
geçirdi. İskenderiye’ye kaçan ve orada halife
ilan edilen Nizar, Efdal’e karşı başarısız
bir ayaklanma düzenledi ve öldürüldü.
Yönetime egemen olan Efdal, 1098’de
Artukluların elindeki Kudüs’ü almak amacıyla
sefere çıktı. Kısa bir kuşatmanın
ardından kenti ele geçirdi. Birkaç ay sonra
kenti geri alan Haçlılarla iyi geçinme girişimleri
sonuç vermedi ve 1098’de Askalan
yakınlarında ağır bir yenilgiye uğradı.
Halife el-Musta’li 1101’de ölünce, yerine
beş yaşındaki oğlu el-Mansur’u, el-Amir
sanıyla halife ilan etti ve devleti 20 yıl
dilediği gibi yönetti. Askalan yenilgisinin
öcünü almak için Haçhlara savaş açtı.
1102’de Haçlı komutanı Baudouin’e karşı
kazandığı başanlar kesin bir zafer getirmedi.
1103’te Akkâ, 1109’da Tablusşam Haçlılann
eline geçti. Şam atabegleriyle işbirliğine
girişmesi Suriye’deki Fatımi egemenliğini
sürdürmesine yetmeyen Efdal, vasiliğine
ve yönetim biçimine karşı çıkan el-Amir
tarafından öldürtüldü.