çok taraflı hukuksal işlem

çok taraflı hukuksal işlem, birden fazla
kimsenin iradesiyle oluşan hukuksal işlem.
Özel hukukta bir hukuksal işlemin oluşması
için kural olarak birden çok kişinin iradesi
zorunludur. Bu özel hukuktaki “iradelerin
eşitliği ilkesi”nin bir sonucudur. Bu ilkeye
göre hiç kimse tek yanlı iradesiyle bir
başkası hakkında hukuksal sonuç yaratacak
bir işlem yapamaz. Bununla birlikte yasa
bazı istisnai durumlarda böyle bir işleme
olanak tanımıştır. Örneğin vasiyet, bağış,
kocanın karnından evlilik birliğini temsil
yetkisini alması gibi işlemlerde bu durumla
karşılaşılır.
Özel hukuk alanında tipik ve en yaygın
olan işlemler çok’ taraflı işlem niteliğindeki
sözleşmelerdir. Sözleşmelerde bunlan oluşturan
iradelerin konulan ve yöneldikleri
amaçlar birbirinden farklıdır. Bir kimsenin
bir derneğe girmesi de çok’ taraflı bir
işlemdir. Dernek üyesi olmak için hem üye
adayının bu konuda bir istemde bulunması,
hem de bu istemin derneğin yönetim kurulunca
kabul edilmesi gerekir. Burada da
karşılıklı olarak açıklanan iradelerin konu
ve amaçlan birbirinden farklıdır. Derneğe
üyelik için başvuranın iradesinin konusu
üye sıfatını kazanmak, yönetim kurulunun
iradesinin konusu ise o kimseyi üyeliğe
kabul etmektir. Üyeliğe başvuranın amacı,
derneğin amacına katılmak ve etkinliğinden
yararlanmak, derneğin amacı ise üyelik
istemini kabul ederek genişlemek ve güçlenmektir.
Kamu hukukunda çok taraflı işlem istisnai
bir durumu oluşturur. Kural olan tek taraflı
işlemdir. Örneğin idare hukuku alanında
imtiyaz sözleşmesi tipindeki işlemler çok
nin bir bileşkesidir. Bu nedenle yasa biçiminde
ortaya çıkan bir işlem, yasama organı
üyelerinin tek tek iradelerinin bir araya
gelmesi ve çoğunluk yönteminin uygulanmasıyla
oluşsa da, tek iradenin ürünü
sayılır. Kamu hukuku alanında kurul halinde
etkinlik gösteren organların bütün kararlan
“kolektif işlem” adını alan tek taraflı
işlemlerdendir.