değişiklik

ç e ş İt l i l İ k ya da v a r y a s y o n
olarak da bilinir, biyolojide, hücreler, tek
tek canlılar ya da aynı türden canlı toplulukları
arasında, genetik farklılıktan (genotip
değişikliği) ya da çevresel etkenlerin genetik
yapının dışavurumunu etkilemesinden
(fenotip değişikliği) kaynaklanan farklılık.
Değişiklik fiziksel görünüme, metabolizmaya,
üreme biçimine ve sıklığına, davranışlara,
öğrenmeye, zihinsel yeteneklere ve gözlemlenebilen
ya da ölçülebilen tüm özelliklere
yansıyabilir.
Genotip değişiklikler, kromozomların sayısındaki,
yapısındaki ya da taşıdıkları genlerdeki
farklılıklardan kaynaklanır. Örneğin,
göz rengi, vücudun biçimi ve hastalıklara
karşı direnç genotip değişikliklerdir.
Birden fazla kromozom takımı olan bireylere
poliployit denir; birçok bitkide, normal
kromozom sayısının iki ya da daha fazla katı
kromozom bulunur ve genotip değişiklik
sonucunda yeni türler ortaya çıkabilir. Bir
değişikliğin genotipe özgü olduğu yalnızca
canlıyı gözlemleyerek anlaşılamaz; değişikliğin
kalıtsal olup olmadığını saptayabilmek
için, denetlenmiş çevre koşullarında üretilen
canlının yeni döllerini de incelemek
gerekir.
Çevrenin etkisiyle ortaya çıkan değişiklikler
ya tek bir etkenden ya da iklim, besin
kaynağı ve başka canlılar gibi birkaç etkenin
ortak etkisinden kaynaklanır. Bir canlının
yaşam çevrimindeki gelişme evreleri ve
bir bireyin geçirdiği mevsimlik değişiklikler
de fenotip değişikliklerindendir. Canlının
genetik yapısında herhangi bir farklılaşmaya
yol açmayan bu tür değişiklikler genellikle
sonraki kuşaklara kalıtım yoluyla aktarılmaz,
bu nedenle de evrim sürecinde
önemli bir yer tutmaz.
Değişiklikler, sürekli ya da nicel ve süreksizya da nitel olmak üzere iki gruba ayrılır.
Örneğin, insan boyunun en büyük ve en
küçük iki uç değer arasında düzgün bir
dağılım göstermesi ve bireylerin büyük
bölümünün orta değerlerde toplanması sürekli
ya da nicel değişikliktir. İnsanlardaki
kan gruplarında olduğu gibi iyi tanımlanmış
kesin sınıflar halinde ayrılabilen değişiklikler
ise süreksiz ya da niteldir. Üstün yapılı
canlılardaki erkek-dişi ayrımında ve aynı
türden kelebekler arasında değişik biçim ve
renkteki bireylerin görülmesinde olduğu