SÜLFÜRİK ASİD

SÜLFÜRİK ASİD, Mm. Schwefelsäure (f). Fr.
Acide (m), sulfurique. İng. Sulphuric acid. Sınaî önemi
haiz kuvvetli bir mineral asid, (H2S04). Yağ kıvamında
renksiz bir sıvıdır. Zac yağı veya zac asidi olarak da
bilinir. Saf asidin yoğunluğu 25°C’de 1,834’tür. 10,5°C’
de donar, 315-318°C aralığında kaynar. Su ile her
oranda karışır. Karışma esnasında büyük bir ısı açığı
çıkar. Tehlikeli sıçramalar olabileceğinden asid seyreltileceği
zaman suyu aside değil, asidi suya ilâve etmelidir.
Tehlikeli bir madde olup, vücudun bir yerine temas
ettiği zaman, anında orayı bir kaç dakika bol miktarda
su ile yıkayıp, sonra yanık tedâvisi yapmalıdır.
Üretimi: Sülfürik asid iki ticarî metodla üretilmektedir.
Kontakt usûlü ve kurşun odalar usûlü, kontakt
projesinde sülfürlerin (başlıca pirit, FeS2) havada yakılmasıyla
kükürtdioksit (S02) elde edilir. Bu da platinli
Sülfirik asid imâl eden bir fabrikanın paslanmaz çelikten yapılmış
boru ve reaktör kaplan Çelik sülfirik aside karşı dayanıklıdır.
amyant gibi katalizörler mevcudiyetinde oksijen ile
reaksiyona sokularak kükürt triokside (SO2) dönüştürü­
lür. Kükürt trioksidin su ile reaksiyonundan da sülfürik
asid elde edilir. Kurşun odalar usûlünde kükürt dioksid,
su mevcudiyetinde nitrik asit ile yükseltgenir. Reaksiyon
geniş kurşun odalarda gerçekleştirilir.
Ticarî asid destilasyonla (damıtma) % 98,3’lüğe
derişiklendirilir. Saf sülfürik asid ise fraksiyonlu kristallendirme
ile elde edilir.
Kıtllanılışı: Su ile çeşitli hidratlar verir. Monohidrat
sülfürik asid (H2S04H20) nispeten kararlıdır. Dolayı­
sıyla derişik sülfürik asid, etkin bir kurutma vasıtasıdır.
Havanın nemini ve hatta şeker ve nişasta gibi bileşiklerin
suyunu alır.
Derişik asid kuvvetli bir yükseltgeme vasıtasıdır.
Burada bir oksijen atomu kaybederek sülfüroz aside
(H2S0,) indirgenir. Sülfüroz asid de kükürtdioksit ve
suya ayrışır.
Derişik sülfürik asid sıcakta, çoğu metallerle S02
verecek şekilde reaksiyona girer.
2Ag+2H2S 0 4- A g 2S 0 4+ S 0 2+2H 20
Altın, reaksiyona en zor girenidir. Derişik sülfürik
asid, kaynama noktası düşük olan diğer asidlerin tuzlarını
bozar.
H2S04NaCl-HCl+ NaHSO,
Bu özellikden dolayı diğer asidlerin üretiminde
geniş çapta kullanılmaktadır.
Sülfürik asid üretimi diğer kimyasal maddelerinkinden
hayli fazladır. Hatta bir ülkenin, sülfürik asid üretimi
kimya endüstrisindeki seviyesini gösterir. Hemen
hemen her endüstri sahasında kullanılmaktadır. Süperfosfat
gübreler, sülfatlar, selefon, rayon, deteıjalar, hidroklorik
asid, nitrik asid, hidrojen florür, borik asid,
boyalar, boyar maddeler, patlayıcı maddeler, sülfone
edilmiş hidro karbonlar, kauçuk, alkoller, böcek öldü­
rücüler sülfürik asidin başlıca kullanım sahalarıdır.
Ayrıca petrol rafinasyonunda, akülerde ve cevher yıkamalarında
büyük mikyasta kullanılır.