BOĞMACA

BOĞMACA, Aim. Keuchhusten (m.), Fr. Coqueilfjche
(!.), İng. Whooping Cough. Bordatella Pertussis
bakterisinin sebep olduğu, öksürük nöbetleri ve solunum
yollarında müköz zarların iltihabı ile kendini gösteren
bir çocukluk çağı hastalığı. Öksürük hastayı
soluksuz bırakır ve nöbetin sonunda derin bir nefes
alma ile birlikte bir ötme sesi duyulur.
Hastalığın en önemli özelliği haftalar hatta aylarca
sürebilmesi ve bu zaman içerisinde birçok komplikasyon
(ihtilat, yan etki) ortaya çıkarılabilmesidir. Boğmaca
bütün yaşlarda görülebilmekle beraber, çocukluk
çağında çok daha sık görülür. Üzerine başka bir bulaşıcı
hastalık (genellikle zatürre) eklendiği zaman öldürücü
olabilir. Hastalık kız çocuklarında erkeklerden
daha sıktır. Hastanın öksürmesi, konuşması, bağırması
esnasında ağzından sıçrayan damlacıklar bakteri ile
bulaşır. Çocuğun yaşı ne kadar küçükse hastalıktan
etkilenme o derece fazla olur. Bilhassa süt çocukları için çok tehlikelidir. Yaş ilerledikçe hastalığı tehlikesiz atlatmak
şansı artar.
Boğmaca genellikle üç safhadadır. İlk safha 7-14
günlük kuluçka döneminin ardından gelen nezle safhasıdır.
Nezle safhasının ardından 2-3 hafta sonra patlayıcı
öksürük ve bunu takip eden ötüş sesi ile karakterize
nöbetler başlar. Öksürük sırasında çocuğun yüzü şişer,
yüz toplardamarları şişer, gözlerinden yaşlar akar.
Öksürük nöbetini kusma takip edebilir. Devamlı kusmalar
oluyorsa su kaybı ortaya çıkabilir. Zatürre, atelektazi
(akciğerin bir lobu veya parçasının sönmesi) gibi
ciddi durumlar ortaya çıkabilir. Bu devrede çocuk
havale (konvülsiyon) geçirebilir. Öksürük nöbetleri safhasından
sonra iyileşme dönemi gelir. Burada öksürük
nöbetleri giderek seyrekleşir ve hasta iyileşir. İyileşme
ile birlikte kalıcı bağışıklık bırakır.
Bazı hafif seyreden ve ismine “para pertussis” denilen
boğmaca tipleri de vardır. Bu tiplerde hastalık hafif
seyreder ve kısa sürer. Boğmaca ile en çok karıştırılan
durum allerji ve astım öksürükleridir. Allerjik öksürüklerde
nöbet uzun sürmez ve yüzde morarma, kusma
gibi ağır belirtiler ortaya çıkmaz.
Korunma ve Tedavi: 2, 4, ve 6. aylarda üç zerk ile
yapılan karma aşı hastalığa karşı korunma sağlar. 2. ve
6. yaşlarda birer defa daha rapel (kuvvetlendirici aşı)
yapılır. Karma aşıda aynı zamanda tetanos ve difteri
aşıları da bulunur. Hastalığın tedavisinde mikroba karşı
verilecek ilaçlar genellikle etkisiz olup, hastayı rahatlatıcı
tedavi ön plandadır. Bol miktarda sıvı gıdalar,verilmeli,
odanın havası devamlı değiştirilmeli, nöbetler
daha çok yemekten sonra geldiği için çok öğünde az
miktar yemek vermelidir. Antibiyotik tedavisi hastalığın
kendisine faydasız olup ilave hastalıkların gelişmesini
önler.