YAY

Belirli bir kuvvet altında bir dereceye kadar büyük elastik
şekil; değişikliği gösteren kuvvet kaldırılınca kısmen
veya tamamen eski vaziyetini alan mekanik enerji biriktirme
elemanı. Yük altında şekil değişikliği esnasında
yaylar bir deformasyon (şekil değişikliği) enerjisi biriktirirler,
boşalma sırasında bu enerjinin büyük bir kısmını
geri verirler. Teknolojide yaylar şu maksatlar için
kullanılır.
Kuvvet ölçmek; dinamometre ve kantarlarda
olduğu gibi. Kuvvet uygulamak veya bir hareketi kontrol
etmek. Kavramalarda veya frenlerde kavrama ve
fren kuvvetlerini hasıl etmek. Patlarlı motorlarda
subapların kapanmasını temin etmek, kam sisteminde
kam ile çubuk arasındaki irtibatı sağlamak v.s..
Bazı sistemlerin frekanslannı değiştirmek. Darbe ile
meydana gelen kuvvetlerin şiddetini azaltmak. Taşıt
makinalannda olduğu gibi sönümleme görevi yapmak.
Biriktirilen enerjiyi bir hareketi meydana getirmek için harcamak, yani motor görevini yapmak. Mekanik saat- ı
lerde olduğu gibi. 1
Yayların sınıflandırılması; a) Ana zorlanmaya göre,
b) Yayın dış şekline göre, c) Yay telinin kesitine göre, d İ j
Yüklenme şekline göre yapılır.
a) Ana zorlanmaya göre. Burulma, eğilme, çekme
ve basma yayları.
b) Yayın dış şekline göre. Silindirik, konik, helisel
çubuk, spiral, disk, yaprak, bilezik yaylar.
c) Yay telinin kesitine göre, Dairesel ve dikdörtgen
kesitli.
d) Yüklenme şekline göre, Çekme ve basma kuvveti ^
ile zorlanan yaylar.
Teknolojide genellikle birçok yaylardan meydana
gelen yay sistemleri kullanılır. Sebebi, kullanma hacimterinin
sınırlı olması tek yaydan daha güçlü olması ve
istenen şartların elde edilmesidir.
Prensip olarak sistemin rijitliği yayların bağlanış
şekline göre tayin edilir. Bağlantı şekli paralel veya seri”
olabilir.
Parelel bağlantıda şekil değişiklikleri birbirineî
eşittir.