wiki

GRÖNLAND

Dünyanın en büyük adası. Atlantik Okyanusunun kuzeyinde Danimarka’ya bağlı, dünyanın en kuzeyindeki kara parçasıdır. Batısında Davis Boğazı, Baffin körfezi, Smith Geçidi, Kennedy ve Robeson kanalları, Arktik takım adalarından ayırır,Doğuda Grönland Denizi,Güney doğuda, güneyde Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Uzunluğu kuzeyde Morris Jesup Burnundan, güneyde Farvel Burnuna kadar 2650 km dir. Yüzölçümü 2175600 km2 dir. Bu toprakların 341.70ükm2 lik kısmı hariç her taraf buzlarla kaplıdır.

Nüfusu 50.000 dir. Başkent Godthab’da 8600 kadar insan yaşamaktadır. Halkın büyük kısmr batıda olup, bir kısmı eskimoca konuşmaktadır. 1967 yılından beri kendi yöneticilerini kendileri seçmektedir. 1979 yılından itibaren iç bağımsızlığına kavuşmuş ve kendi ile ilgili kararlan kendi alıp,kanunlan kendileri yaparak 70 kişilik parlemontosunu kurmuştur. Bütün bu serbestliğine rağ­men yine Danimarka’ya bağlıdır.

Tarihi
Grönland ilk defa M.S dokuzyüz yılına doğru Gunnbyörn adındaki Vikingli bir denizci tarafından keşfedilmiştir. Bir müddet sonra (981-982) Kızıl Erich yaptığı seyahette buraya Yeşil Toprak (Grönland) adını vermişti. Çünkü onun geldiği zamanda kıyıdaki buzullar erimiş, her yer yeşil yosun ve dikenlerle kaplıydı.Sonraki senelerde de aynı kişi buralara gelerek iki sömürge kurmuştu. Onbeşinci yüzyıla kadar devam eden bu hal buradakilerin kendi hallerine bırakılması ile değişti. Daha önce gelenler Eskimolar tarafından ortadan kaldırıldı. Bu durum 1721 yılında misyoner Hans Egeden’in Güneybatıya özel olarak yerleşmesi ile Danimarkalıların hakimiyeti başladı. Bundan sonraki senelerde ticaret için şirketlerle başlanan gayret hükümetin elealması ile artmıştır.Ancak on dokuzuncu yüzyılda da incelenmeye başlanmıştır. Yirminci asrın başlarında ise bütün kıyıları incelenmiş daha sonra da adanın içerilerine girilmiştir.

1930-1935 yıllarında yapılan tetkiklerde uçaklar da kullanılmıştı. İkinci Dünya Savaşında Amerikalılar batı ve doğu Grönland kıyılarında hava üstlerini, 1945 den sonra da kutuplar arası bir hava üssü kurarak meteorolojik istasyonlar şebekesini geliştirmişlerdir. 1951 yılında Amerika, Danimarka ile bu adanın müşterek savunması için bir antlaşma imzalamışlardır. Deniz aşırı uçuşların teknolojik gelişmelerden sonra artması buranın ehemmiyetini artırmıştır.

Fiziki Yapı
Ada kenarlardan başlıyarak, iç kısımlarda yüksekliği 3000 m., kalınlığı 2300 m yi bulan buzullarla kaplıdır. Buz tabakasının altındaki kayalık tabakanın orta yerlerinin çukur bir kâse şeklinde olduğu tahmin edilmektedir. Bilhassa batı bölgesinde büyük buzullardan kopan buz dağları, sulara kapılarak güneye doğru inerler. 150 km. lik kıyı şeridinde ise; kayalıklar, geniş vadiler, buzul gölleri, yosunlar yer alır.

Güney ve batı kıyılarında sıcak su akıntısının tesiriyle iklim diğer yerlere nazaran daha yumuşaktır. Kış aylarında güney batıda sıcaklık asgari -7,-8 derece iken, daha kuzeyde -23 dereceye varmaktadır. Devamlı karlı ve çok soğuk olmasından dolayı, adanın büyük bir kısmı buzullarla kaplıdır. Bitki örtüsü güneyden kuzeye doğru seyrekleşir. Çoğu denizden beslenen bu yörelere has 224 kuş türü vardır.

Grönland halkının çok azı saf kan Eskimo olup,çoğu Avrupa’dan gelenlerle karışıp,melez hale gelmişlerdir.Nüfusun çoğunluğu batı tarafında az, bir kısmı da doğuda kıyı yakınlarında küçük sabit İskandinav tipi yerleşim yerlerinde oturmaktadırlar.

Halk geçimini, balıkçılık ve avladığı hayvanların kürklerini satarak sağlamaktadır. Balık ihracatı ile büyük gelir temin ederler. 1975 yılında petrol bulunmuştur. Ayrıca uranyum ve diğer madenler bulunmuşsa da, işletme güçlüğünden dolayı istifade edilmemektedir.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir