Müminlerin Anneleri

Müminlerin Anneleri
Hatice bint Huveylid: Kureyş’in eşrafından Huveylid ile Fâtıma’nın kızıdır. Üstün iffeti ile tanınır ve bu sebeple “tertemiz” anlamındaki “Tâhire” lakabıyla anılırdı. Hz. Peygamber’den(sas) önce iki defa evlendi ve iki çocuğu oldu, ikinci kocasının ölümünden sonra da Kureyş’in ileri gelenlerinden evlenme teklifleri aldı. Fakat Hz. Hatice bunların hiçbirini kabul etmedi. Hz. Muhammed’e(sas) ise kendisi evlenme teklif etti. Hz. Muhammed’e(sas) peygamberlik geldiğinde ona inanan ilk kişi Hz. Hatice’ydi. Mekke’deki zulüm ve işkence döneminde hep Resûlullah’ın(sas) yanında yer aldı. Servetini müslümanlar için harcadı. Evlilikleri yirmi beş yıl kadar sürdü. Hicretten yaklaşık üç yıl önce, Hz. Peygamber’in(sasJ amcası EbuTâlib’in ölümünden üç gün sonra vefat etti. Resûlullah|sas) onun ölümü ile derin bir üzüntü duydu. O kadar ki amcasının
ve eşinin öldüğü bu yıl “hüzün yılı”diye adlandırıldı. Resûlullah,(sas) Hz. Hatice’nin vefatından sonra başka hanımlarla da evlendi. Fakat Hz. Hatice, Resûlullah’ın,sas) en sevdiği eşiydi. Sonraki yıllarda da onun fedakârlığını ve dostluğunu her fırsatta anıyor, sürekli onun için dua ediyor, akrabalarının hatırlarını sormayı ihmal etmiyordu. Resûlullah’ınlsas) eşlerinden Hz. Âişe, en çok Hz. Hatice’yi kıskandığını bizzat itiraf etmiş ve Resûlullah’a<sas) niçin hâlâ ölüp giden eşini andığını sormuştur. Bunun üzerine Hz. Peygamber(sas) davasına kimsenin inanmadığı bir dönemde onun inandığını, herkes onu yalanlarken onun kendisini tasdik ettiğini, İslâm davasını malıyla da desteklediğini, onun bu ümmetin en hayırlı kadını olduğunu söylemiştir.
Şevde bintZem’a: Şevde ve eşi Sekran b. Amr ilk müslümanlardan
dı. Mekkeii müşriklerin baskılarından kurtulmak için Habeşistan’a hicret ettiler. Bir müddet sonra Mekke’ye geri döndüler. Sekran dönüşte Mekke’de vefat etti. Havle bint Hakîm’in tavsiyesiyle Hz. Peygamber,(sas) Şevde ile Mekke’de evlendi. Hz. Peygamber’in(sas) Hz. Sevde’den çocuğu olmadı ancak Şevde onun çocuklarına öz evlâtları gibi baktı. Cömertliği ve fakirlere yardımlarıyla tanınan Şevde, Hz. Ömer’in halifeliğinin son yıllarında Medine’de vefat etti.
Âişe bint Ebu Bekir: Hz. Peygamber’in(sas) yakın dostu Hz. Ebu Bekir’in kızıdır. Nübüvvetin dördüncü senesinde Mekke’de doğdu. Hz. Peygamber’le(sas) hicretten önce Mekke’de nikâhlandı. Hicretten sonra da Medine’de düğünleri oldu. Hz. Âişe, zekâsı, anlayışı, güçlü hâfızası, Kur’an-ı Kerîm’i en iyi şekilde anlamaya çalışması, güzel konuşması gibi özellikleriyle Hz. Peygamber’in(sas) ya
nında özel bir yere sahipti. Hz. Peygamber,’5350 onunla sohbet etmekten, davetlere onunla birlikte katılmaktan ve onun sorularını cevaplamaktan hoşnutluk duyardı. Hz. Peygamber,(5-35) hastalandığında diğer hanımlarından izin alarak Hz. Âişe’nin odasına geçti. Hz. Âişe’nin odasında vefat etti ve buraya defnedildi. Hz. Peygamberin15351
vefatından sonra Kur’an’ı ve sünneti en iyi bilen sahâbîlerin başında yer alan Hz. Âişe, İslâm hukuku ve hadis ilmine katkılarıyla büyük İslâm âlimlerinden kabul edilmektedir. Evini kadın erkek, büyük küçük herkese açarak yıllarca Medine’de eğitim ve öğretim faaliyetlerini yürüttü. Hicrî 57 veya 58 senesinde Medine’de vefat etti.
Hafsa bintömer: 605 yılında Mekke’de doğmuştur. Hz. Ömer’in kızıdır. İlk eşi Hüneys b. Huzâfe’nin ölümünden sonra Hz. Peygamberle15 3 51 evlendi. Hz. Peygamberin
diğer eşleri arasında en çok Hz. Âişe ile anlaştı. İkisi Resûlullah’ı(sas) diğer eşlerinden kıskanırlardı. Bu yüzden Hz. Ömer, kızı Hz. Hafsa’yı Hz. Peygamberi15-3-5-’ üzmemesi ve onun diğer eşleriyle
iyi geçinmesi konusunda sürekli uyarırdı. Hafsa çok oruç tutan ve çok namaz kılan bir hanımdı. Okuma yazma bilirdi ve hâfız sahâbîlerdendi. Hicrî 41 veya 45 yılında Medine’de vefat etti. Cennetü’l-Baki Mezarlığı’na defnedildi.
Zeynep bint Hüzeyme: Hüzey- me b. Hâris’in kızıdır. Hem Câhiliye döneminde, hem de İslâm’ı kabul ettikten sonra fakirlere yaptığı yardımlarla tanınıyordu. Öyle ki ümmü’l-mesâkin (fakirlerin annesi) diye adlandırılmıştı. Hz. Peygamber’le(5a5) evlendikten çok kısa bir süre sonra Medine’de vefat etti. Zeynep bint Hüzeyme, Hz. Peygamberin’5351 kendisinden önce vefat eden son eşidir.
Ümmü Seleme Hind bint Ebu Ümeyye: Ümmü Seleme ve eşi Ebu Seleme ilk müs- lümanlardandı. Birlikte Habeşistan’a hicret ettiler, daha sonra Mekke’ye döndüler. Ebu Seleme İkinci Akabe Biatı’ndan önce Hz. Peygamber’den*5-35-1
Medine’ye hicret etme izni aldı. Hazırlıklara başladılar. Ancak yola çıkarlarken Ümmü Seleme’nin akrabaları onu bırakmadılar. Çocuğuyla birlikte bir sene Mekke’de kaldı. Bir yıl sonra
feryatlarına dayanamayan akrabaları onun Medine’ye hicret etmesine izin verdiler. Böylece Ümmü Seleme Medine’ye hicret eden ilk kadın sahâbî oldu. Ebu Seleme, Bedir ve Uhud savaşlarında bulundu. Uhud Savaşı’ndan bir müddet sonra vefat etti. Ümmü Seleme cesareti ve yiğitliğiyle tanınan eşinin ölmesine çok üzüldü. Bir süre sonra Hz. Peygamber’le(53S|
evlendi ve müminlerin annesi olma şerefine erdi. Ümmü Seleme kültürlü, otoriter ve sözü dinlenen bir kadındı. Şairdi ve okuma yazmayı biliyordu. Hz. Peygamberin15351
eşleri arasında Hz. Âişe’den sonra en fazla ilim sahibi olanıydı ve kendisine danışılan biriydi. Ümmü Seleme Hz. Peygamber15 3 5j
ile birçok sefere katıldı. Vedâ haccında da Hz. Peygamberin153-51 yanındaydı. Hz. Peygamber
öldükten sonra kendini ibadete verdi. Siyasî olaylara karışmamakla birlikte halifelere nasihat etmekten çekinmedi. Hicrî 61 yılında Medine’de vefat etti.
Cüveyriye bint Hâris: Asıl adı Berre’dir. Hz. Peygamber(sas) “hayırlı kadın”anlamına gelen bu ismi, insanın kendisini
temize çıkarması olarak değerlendirerek hoş karşılamamış ve değiştirmiştir. Ona “küçük kız”anlamına gelen Cüveyriye ismini vermiştir. Benî Mustalik kabilesinin reisi Hâris b. Ebu Dırâr’ın kızıdır. Benî Mustalik Gazvesi’nden sonra esir alındı ve Hz. Peygamber’le(sasJ evlendi. Bu evlilikle birlikte sahâbîler kendi ellerinde bulunan esirlerin artık Hz. Peygamber’in(sas| akrabası olduğunu farkettiler. Onun akrabalarının esir olmasına razı olamadıkları için de ellerindeki esirlerin hepsini âzat ettiler. Böyle- ce bütün kabile özgürlüğüne kavuştu. Bu olay, kısa süre önce müslümanlara saldırmaya hazırlanan Benî Mustalik kabilesinin müslüman olmasına vesile oldu. Hz. Âişe bu olayı, “Kavmi için Cüveyriye’den daha hayırlı ve bereketli bir kadın görmedim” sözleriyle anlatmaktadır. İbadete çok düşkün bir kadın olan Hz. Cüveyriye, hicrî 50 veya 56 senesinde Medine’de vefat etti.
Zeyneb bint Cahş: Hz. Peygamber’m(sa-sj halası Ümeyme’nin kızıdır. Hz. Peygamber,(5as) halasının kızı Zeynep’i, Zeyd b. Harise ile evlendirmişti.
Ne var ki Zeyd ile Zeynep anlaşamadılar. Geçimsizlik gittikçe büyüdü. Zeyd, Zeynep’ten boşanmayı düşündü. Bunu Hz. Peygamber’el5as) açtı. Hz. Peygamber,(sas)
oğlu gibi sevdiği Zeyd’in evliliğinin yürümemesinden büyük üzüntü duyuyordu. Zeyd’e “Allah’tan kork, karını boşama!” diye nasihatte bulundu. Zeyd, Resûlullah’a(sa5) aynı istekle birkaç defa daha geldi. Allah’ın Resûlü(sas) her seferinde aynı tavsiyede bulundu. Fakat sonunda Zeyd’le Zeynep boşandılar. Aradan birkaç ay geçti. Zeynep’in iddeti dolmuştu. Bu sırada şu âyet nâzil oldu: “Allah’ın açığa çıkaracağı şeyi kalbinde gizliyordun. Ve halktan korkuyordun. Halbuki korkulmaya en ziyade lâyık olan Allah’tır. Zeyd, o kadından alâkasını kesince biz onu sana zevce yaptık ki müminlere, evlâtlıklarının kendilerinden alâkalarını kestikleri zevcelerini almakta bir zorluk olmasın. Allah’ın emri yerine gelecektir” (Ahzâb 33 / 37). Resûlullah,(sas|”Kim gidip Zeynep’e müjde verecek ve Allah’ın onu semada benimle evlendirdiğini
haber verecek?” diyerek bu âyetin Hz. Zeynep’e bildirilmesini istedi. Böylece Zeynep bint Cahş da müminlerin anneleri arasına katılmış oldu. Zeynep çok namaz kılan, çok oruç tutan bir kadındı. Deri tabaklayıp deriden eşyalar yapardı. Bunları satarak kazandığı parayla da sadaka verirdi. Hz. Peygamber’den(sas) sonra eşlerinden ilk olarak Zeynep bint Cahş vefat etti.
Reyhâne bintŞem’ûn: Kuray- zaoğulları kabilesindendir. Bu kabile ile yapılan savaştan sonra esir edildi ve Hz. Peygamber’in(sas) câriyesi oldu. Bir müddet tereddüt geçirdikten sonra İslâm’ı kabul etti. Ancak Hz. Peygamber’in(sas) teklifine rağmen hür olmayı istemedi. Vedâ haccından kısa bir süre sonra hicrî 10 yılında vefat etti.
ÜmmüHabîbe: Asıl adı Remle’dir. Mekkeii liderlerden Ebu Süfyân’ın kızıdır. Ümmü Habîbe Mekke’de az sayıda mensubu bulunan Hanîf dinine mensuptu. İlk evliliğini Ubey- dullah b. Cahş ile yaptı. Eşiyle birlikte ilk müslü- manların ve Habeşistan muhacirlerinin arasında yer aldı. Habeşistan’a hicret ettikten bir süre
sonra Ubeydullah b. Cahş, hıristiyan oldu. Ümmü Habîbe yalnız kalmayı göze alarak eşinden ayrıldı. Yabancı bir ülkede tek başına kaldı, büyük zorluklara göğüs gerdi. Bu zorlukların ardından Hz. Peygamber’in(sasJ evlenme teklifi ile karşılaştı. Ümmü Habîbe bu haberi alınca o kadar sevindi ki bütün takılarını haberi getiren câriyeye verdi. Hz. Peygamber’in(sasJ necâşîye gönderdiği mektuptaki talebi üzerine Habeşistan’da nikâhları kıyıldı. Nikâhtan sonra necâşî bütün müs- lümanlara düğün yemeği ikram etti. Daha sonra Ümmü Habîbe’yi ve bütün muhacirleri Medine’ye gönderdi. Ümmü Habîbe, Hz. Peygamber’den birçok hadis rivayet etti. Hicrî 44 yılında Medine’de vefat etti.
Mâriye bintŞem’ûn: Babası Mısır’ın Kıbtî denilen yerli halkından, annesi ise hıristiyan bir Rum’dur. Hz. Peygamber’inisasJ komşu ülkelere gönderdiği İslâm’a davet mektuplarının ardından Mısır mukavkısı tarafından Resûlullah’a(sasJ
diğer hediyelerle birlikte câriye olarak gönderilmişti. Mâriye, Mısır’dan
Medine’ye gelirken yolda İslâm’ı tanıdı ve müslüman oldu. Hicrî 8. yılda çocuğu İbrâhim doğunca ümmül- veled statüsüne geçerek hürriyetine kavuştu. Hicrî 16 yılında Medine’de vefat etti.
Safiyye bint Huyey: Soylu bir yahudi aileye mensuptu. Babası Nadîroğulları kabilesinin lideri, annesi de Kurayzaoğulları liderinin kızıydı. Önceden ailesi ve kavmi ile birlikte Medine’de yaşıyordu. Nadîroğulları antlaşmayı bozmaları sebebiyle Medine’den çıkarılınca o da ailesiyle birlikte Hayber’e yerleşti. Safiyye ilk evliliğini Sellâm b. Mişkem ile yaptı. Sellâm onu boşadıktan sonra Hayber’in ünlü komutanlarından olan Kinâne b. Übey ile evlendi. Safiyye’nin eşi Hayber Savaşı sırasında müslümanlar tarafından öldürüldü. Safiyye de esir düştü. Müslüman olarak Hz. Peygamber’le(sa s) evlendi. Safiyye Hz. Peygamber’in(sas) diğer eşleri ile iyi geçinmeye çalışıyordu. Ancak Hz. Peygamber’in(sas) diğer eşleri onun önceden bir yahudi olması ve kendilerinin Hz. Peygamber’e(sas)
yakınlıklarını öne sürerek ona karşı kırıcı sözler sarfe- diyorlardı. Safiyye bir gün yine böyle bir durumla karşılaşmıştı. Ağlayarak Hz. Peygamber’in(sas) yanına geldi ve söylenenleri aktardı. Hz. Peygamber(sas) onu, “Sen de, ‘Babam Hârun, amcam Mûsâ, kocam da Muhammed olduğuna göre benden nasıl üstün oluyorsunuz?’ deseydin ya”diyerek onu teselli etti. Safiyye hicrî 50 veya 52 yılında Medine’de vefat etti.
Meymûne bint Hâris: Âmir b. Sa’saa kabilesinden Hâris’in kızıdır. Hz. Peygamber’in(sas) önceki eşlerinden Zeynep bint Huzeyme’nin anne bir kardeşidir. Hz. Meymûne’nin hepsi de çeşitli kabilelerin ileri gelenleriyle evlenmiş sekiz kız kardeşi vardı. Annesi Hind kadar asil damatlara sahip hiçbir Arap kadınının olmadığı söylenirdi. Resûlullah(sa-5)
ile evlendiğinde otuz altı yaşındaydı ve daha önce iki kere evlenmişti. Hz. Peygamber’den(sas) çok sayıda hadis rivayet etti. Hicrî 51 yılında vefat etti.