TAMPON ÇÖZELTİLER

TAMPON ÇÖZELTİLER, Alm. Pufferlösungen
(f.pl.). Fr. Solutions (f.pl.), tampons. İng. B utfer Solutions.
Kimyada az miktarda kuvvetli asit veya kuvvetli
baz ilâvesiyle, hidrojen, iyonu konsantrasyonundaki
değişikliğe karşı direnen çözeltiler, çok seyreltik asit
veya bazın bir damlasının ilâvesi saf suyun hidrojen
iyonu konsantrasyonunda büyük değişiklik meydana
getirir. Asit ve bazlan nötralize eden tam ponlar zayıf
asit ve tuzu veya zayıf baz ve tuzu karıştırılarak elde
edilirler. Meselâ, zayıf bir asid olan asetik asit
(C H3COOH) ile onun iyonize tuzu olan sodyum asetatı
(N a+ CHjCOO”) ihtiva eden çözelti tampon çözeltidir.
Asit, tuz iyonlannın bulunmasından dolayı pek az miktarda
iyonlarına ayrılır.
CHjCOOH H ++ C H 3COO
Çözeltiye sodyum hidroksit (NaOH) gibi kuvvetli bir baz ilave edildiği zaman, asidin hidrojen iyonlan (H +)
ile bazın hidroksil (OH1-) iyonları birleşerek su meydana
getirir. Çözeltinin hidrojen iyonu konsantrasyonu
asitik asidin daha fazla iyonlaşması ile takviye edilir.
Hidroklorik asit (HC1) gibi kuvvetli bir asit ilâve edilirse,
asitten gelen hidrojen iyonları ile çözeltideki asetat
iyonlan asetikasit teşkil etmek üzere birleşirler ve bu
durumda da çözeltinin pH ’sı pek değişmez.
Toprak, amonyum tuzlan, karbonat ve fosfatlar
bulunan tam ponlar ihtiva eder. Tam ponlar ziraat problemlerinin
tetkikinde önemlidirler. Kan bikarbonatlar
ve karbonik asitler ile kuvvetlice tamponlanmıştır. Bu
tam ponlar kanı suyunkine yakın sabit bir hidrojen
iyonu konsantrasyonunda tutmaya yeterlidir. Aksi takdirde
asit veya baz ilâvesi ile pH değişir ve ölüme sebeb
olurdu.