TANZANYA

TANZANYA
DEVLETİN ADI Birleşik Tanzanya Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ………………………………..Dares Salam
NÜ FU SU…………………………………….. 19.900.000
YÜZÖLÇÜMÜ………………………….. 939.698 km2
RESMÎ DİLİ …………………………………..İngilizce
D İN Î……………………İslâm, Hıristiyan, Putperest
PARA B İR İM İ…….. …………….Tanzanya Şilini
Aim. Tansania. Fr. Tansanie (f). İng. Tanzania.
Doğu Afrika’da bir ülke. Tanzanya Nisan 1964’deTanganika
ve Zengibar adlı iki bağımsız devletin birleşmesinden
meydana gelmiştir. Tanganika. kuzeyde Kenya,
Uganda, kuzeybatıda Rwanda ve Burundi, batıda
Kongo, güneybatıda Zambiya, güneyde Malawi ve
Mozambik, doğuda Hint Okyanusu ile çevrilidir. Zengibar
Tanganika’nın kuzey kıyısında 40 km. uzaktaki
Zengibar ve Pemba adalarından meydana gelmiştir.
Tanzanya 1° ve 11°46’ güney enlemleri ile 29″36’ ve 40″
28’ doğu boylamları arasında yer alır.
Tarih:
Sekizinci yüzyılda Tanzanya’ya Araplar gelerek
İslâmiyeti yaydılar. Arkeolojik çalışmalar Onuncu
asırda kıyıda Arap şehirlerinin olduğunu doğrulamaktadır.
1499’da Vasco de Gam a Hindistan’a yolculuk
yaparken Zengibar’ı keşfetti. Sonraki iki asırda Portekiz
İmparatorluğu, Doğu Afrika’nın ticaret şehirlerinin
çoğunu kontrolü altında tutdu. Onsekizinci yüzyıl baş­
larında Umman Arap Sultanlığı kıyıya seferler yaparak
Pemba ve Kilwa şehirlerini zaptetti. 1840’da Umman
hükümdarı Seyyid Said ibni Sultan Sarayını Zengibar’a
taşıdı. Ondukuzuncu asrın büyük bölümünde Zengibar,
ülkede fildişi ve köle ticaretini elinde tutan kuvvetli
hir CuHuiıl.k hâlinde idi. 1885’de Tanganika, Almanya’
nın yönetimi altına girdi. İngiltere 1890’da Zengibar’ı
hin.aiı.na aldı. Tanganika Birinci Dünya H arbi’
nin sonuna kadar Alman Doğu Afrikası’nın bir parçası
olarak kaldı. 1919 Versailles anlaşması ile Alman Doğu
Afrikası bölündü. Tanganika Milletler Cemiyetinin
İngiltere tarafından yönetilen bir mandası oldu. 1946
yılından itibaren Birleşmiş Milletlerin gözetiminde İngiltere tarafından idare edilen bir memleket haline
geldi. Tanganika’da bağımsızlık hareketleri I954’de
I’anganika Afrika Milli Birliği Partisi kurulması ile baş­
ladı. 9 Aralık 1961’deTanganika bağımsızlığını kazanarak
bir sene sonra cumhuriyet ilân etti. 10 Aralık
I963’de İngiltere Zengibar’a bağımsızlık verdi. Bir ay
sonra ihtilâlle Arap Sultanlığı devrilerek cumhuriyet
ilân edildi. 26 Nisan I964’de Doğu Afrika’daki Tanganika
Cumhuriyeti ve Tanganika kıyısının yakınındaki
Zengibar Ada Cumhuriyeti birleşerek Birleşik Tanzanya
Cumhuriyeti adını aldı. 1977 yılında Tanganika
ve Zengibar’ın yönetici partileri birleşdi.
Fizikî Yapı:
Tanganika üç farklı bölgeye ayrılır: Kıyı bölgesi,
doğudaki alçak yayla bölgesi ve jeolojik bir fay
(çöküntü) olan büyük bir vadiyle bölünen merkezî yüksek
yayla. Tanganika’nın deniz seviyesinden ortalama
yüksekliği 900 m.’dir. Öncelikle sınırda olmak üzere
ülkede bazı yüksek dağlık araziler bulunur. 5894 m.
yüksekliğe erişen kuzeydeki Kilimanjaro dağı, Afrika’
nın en yüksek noktasıdır. Ülkede üç tane büyük göl
vardır: Malawi, Tanganika ve Victoria gölleri.
Zengibar ve Pemba esas itibariyle mercan adaları
olup, Tanganika kıyısından yaklaşık 40 km. uzakta
Hint Okyanusunda yer almaktadır.
İklim:
Tanzanya’da tropikal bir iklim hüküm sürer. Fakat
sıcaklık adalarda muntazam deniz meltemleri sayesinde
mutedildir. Tanganika kıyısı bol yağış alır. Kıyı­
nın kuzey kısmında yıllık yağış ortalaması 1500 m m ”
dür. Kıyı bölgesi Aralık’tan M art’a kadar kuzeydoğu
istikâmetinde, Mayıs’tan Ekim’e kadar güneybatı isti­kâmetinde esen muson rüzgârların tesiri altındadır. İç
kesimde iki yağışlı mevsim olmasına rağmen, güneyde
Tukuyu gibi yılda 2500 m m ‘ yağış alan dağlık bölgeler
hariç, yağış bol değildir. Yağış miktarının yılda 760
mm’.’nün altında olduğu merkezî yaylanın çoğu kısımlarında
kuraklık yaygındır.
Tabiî Kaynaklar:
Değişik iklim bölgeleri, ülkede çok çeşitli bitkilerin
yetişmesine imkân vermektedir. Kıyıda mangrov bitkileri
ve palmiye, merkezî yaylada çalı ve boabap ağacı ve
Kilimanjaro dağında Alp dağlarına mahsus bitkiler
bulunur. Diğer Doğu Afrika ülkelerinde olduğu gibi
Tanganika’da bol miktarda vahşi hayvan vardır. Ülkenin
kuzeybatı kısmındaki Serengeti ovaları, Afrika’da
en çok vahşi hayvan bulunduran yerlerindendir. Ülkede
bulunan başlıca vahşi hayvanlar ceylan, zebra, yaban
sığırı, fil, habeş maymunu ve gergedandır. Ülkenin
yeraltı zenginlikleri elmas, altın, maden tuzu, kalay ve
mikadır.
Nüfus ve Sosyal Hayat:
19.900.000 nüfuslu Tanzanya halkının % 10’u şehirlerde
yaşar. (İlkenin en önemli şehri 700.000 nüfuslu
başşehir Dar-es-Salam’dır. Nüfusun büyük çoğunluğu
Bantu olarak bilinen Afrikalılardan meydana gelmiştir.
Ayrıca ülkede az sayıda Arap, Hintli, PakistanlI ve
Avrupalı vardır.
TanzanyalIların büyük çoğunluğu kabileler halinde
yaşar. En kalabalık kabile Victoria gölü civarındaki
Sukumadır. Diğer büyük kabile grupları Nyamwezi,
Haya, Makonde, Ha, Chagga, Gogo. Nyakyusa, Hehe
ve Masai’dir. Nüfusun büyük çoğunluğu Swahili dilini
konuşur, İngilizce resmî dilidir.
Ülke nüfusunun % 33’ü müslüman, % 44’ü hıristikâmetinde esen muson rüzgârların tesiri altındadır. İç
kesimde iki yağışlı mevsim olmasına rağmen, güneyde
Tukuyu gibi yılda 2500 m m ‘ yağış alan dağlık bölgeler
hariç, yağış bol değildir. Yağış miktarının yılda 760
mm’.’nün altında olduğu merkezî yaylanın çoğu kısımlarında
kuraklık yaygındır.
Tabiî Kaynaklar:
Değişik iklim bölgeleri, ülkede çok çeşitli bitkilerin
yetişmesine imkân vermektedir. Kıyıda mangrov bitkileri
ve palmiye, merkezî yaylada çalı ve boabap ağacı ve
Kilimanjaro dağında Alp dağlarına mahsus bitkiler
bulunur. Diğer Doğu Afrika ülkelerinde olduğu gibi
Tanganika’da bol miktarda vahşi hayvan vardır. Ülkenin
kuzeybatı kısmındaki Serengeti ovaları, Afrika’da
en çok vahşi hayvan bulunduran yerlerindendir. Ülkede
bulunan başlıca vahşi hayvanlar ceylan, zebra, yaban
sığırı, fil, habeş maymunu ve gergedandır. Ülkenin
yeraltı zenginlikleri elmas, altın, maden tuzu, kalay ve
mikadır.
Nüfus ve Sosyal Hayat:
19.900.000 nüfuslu Tanzanya halkının % 10’u şehirlerde
yaşar. (İlkenin en önemli şehri 700.000 nüfuslu
başşehir Dar-es-Salam’dır. Nüfusun büyük çoğunluğu
Bantu olarak bilinen Afrikalılardan meydana gelmiştir.
Ayrıca ülkede az sayıda Arap, Hintli, PakistanlI ve
Avrupalı vardır.
TanzanyalIların büyük çoğunluğu kabileler halinde
yaşar. En kalabalık kabile Victoria gölü civarındaki
Sukumadır. Diğer büyük kabile grupları Nyamwezi,
Haya, Makonde, Ha, Chagga, Gogo. Nyakyusa, Hehe
ve Masai’dir. Nüfusun büyük çoğunluğu Swahili dilini
konuşur, İngilizce resmî dilidir.
Ülke nüfusunun % 33’ü müslüman, % 44’ü hıristiyan, kalanı putperesttir. İslâmiyet Zengibar ve Taneanika
kıyısına asırlar önce gelmiştir. Ondokuzuncu
yüzyılda iç kesimde yayılmıştır. Hıristiyanlık 1840’dan
itib aren m isyonerler tarafından Tanzanya’ya
getirilmiştir.Tanzanya’da halkın % 60’ıokum a-yazm a bilmektedir.
3500 kadar talebe Dar-es Salam’daki üniversitede,
Uganda’daki Doğu Afrika Üniversitesinde ve yüksek
teknik okullarda, yüksek tahsil yapmaktadır. Ülke hâlâ
orta dereceli öğretimde ve üniversitede yabancı öğretmenlerden
istifade etmektedir.
Siyasî Hayat:
Tanzanya’da ülke siyasî hayatına tek parti hakimdir.
Devlet ve hükümet başkanı parti konferansından
aday gösterilerek halk tarafından seçilerek göreve gelir.
Bu makam için sadece bir aday gösterilir. Diğerleri için
iki veya daha fazla aday gösterilebilir. İki yardımcı
başkan vardır. Bunlardan birincisi aynı zamanda
Zengibar’ın başkamdir. Kabine bakanları Millet Meclisinden
seçilir. Tanzanya 24 idari bölgeye ayrılmış
olup, bunların 20’Si Tanganika’da, 3’ü Zengibar’da l’i
Pem ba’dadır. Ülkenin İdarî yapısında çok sayıda
yabancı devlet görevlisi vardır. Bunların çoğu teknik,
sağlık ve sivil havacılık ile ilgili görevlerdedir. Tanzanya
Birleşmiş Milletlere, Afrika Birliği Teşkilâtına ve İngiliz
Milletler Topluluğuna üyedir.
Ekonomi:
Tanzanya ekonomisi, esas itibariyle tarıma dayalı­
dır. Merkezî yaylada yetişen başlıca yiyecek bitkileri:
Buğday, akdarı, manyok ve mısırdır. Kıyıda ve
Zengibar’da pirinç yetiştirilir. Başlıca ticaret bitkileri
sisal, pamuk, kahve, çay ve tütündür. Zengibar dünyanın
ana karanfil kaynağıdır.
Ülkede sanayi ürünleri azdır. İmalât tekstil, sabun,
ayakkabı, traş bıçağı, tekerlek, buğday ürünleri ve toz
kahve ile sınırlıdır. Ülkede bir petrol rafinerisi vardır.
Önceden çoğunlukla Avrupalılar ve Asyalılar tarafından
yürütülen imalât ve ticaret, giderek hükümet
kontrolü altına girmektedir. Çoğu pazarlama ve üretim
faaliyetleri, şimdi hükümet organları tarafından ele alınmaktadır.
Tanzanya, dış ticaretinin çoğunu İngiltere,
Batı Almanya ve Japonya ile yapar. Kahve, sisal,
pam uk, karanfil, hayvan derisi, çay ve balmumu ayrıca
elmas ve altın gibi birkaç maden ihraç eder. Başlıca ithâl
malları makinalâr, yakıtlar, motorlu araçlar ve kimya
ürünleridir.Tanzanya’da merkezî demiryolu Dar-es Salam’dan
kuzeybatıda Tanganika gölü kenarındaki Kigoma Ujijiye
kadar uzanır. Bir kol Victoria gölü kenarındaki
Mvvanza’ya gider. Diğer ana demiryolu hattı Tanga
limanından, kuzeybatıda Arusha’ya kadar uzanarak
Tanganika merkezî demiryolu hattı ve Kenya’daki
diğer demiryolları ile irtibatlanır. Başlıca limanlar Dares
Salam, Mtwara ve Tanga’dır. Karayolları, çoğu yerleri
ana demiryolu hattına bağlayan çevre yollan
hâlindedir. Havayolları ülkenin içinde gerekli olan ula­
şımı sağlar.