Denver

ABD’de, Colorado eyaletinin ve
Denver ilinin (county) merkezi (1901) kent.
Büyük Ovaların batı ucunda ve Kayalık
Dağlara bağlı Front Sıradağlarının doğu-sunda yer alır. Cherry Çayı ile Güney Platte
Irmağının birleştikleri yerde kuruludur.
Yüksekliği (1.609 m) ile serin ve kuru
havası ayırt edici özellikleridir. Eskiden
Yerlilerin, kürk avcılarının ve tüccarların
konaklama yeriydi. 1859’daki Pikes Tepesi
altına hücum döneminde yerleşime açıldı.
İlk yerleşmeler olan Placer Camp ve Montana,
zamanla yerlerini rakip Auraria ve St.
Charles kasabalarına bıraktı. St. Charles’a
sonradan bölgenin eski valisi James W.
Denver’ın adı verildi. 1860’ta Auraria ile
birleştirilen Denver, yedi yıl sonra eyaletin
sürekli merkezi yapıldı. 1863’te çıkan yangında
büyük yıkıma uğradı; bir yıl sonra ani
bir su baskını aralarında belediye binasının
da bulunduğu birçok yapının yıkılmasına
yol açtı. Ovalarda Yerlilerle yapılan savaşlar
da kentin gelişmesini engelledi. Kıtaötesi
demiryolunun Wyoming’den geçmesi
üzerine, Denver’lılar kentlerini Cheyenne’
de Birleşik Pasifik Demiryolu hattına bağlayacak
bir demiryolunun yapımına giriştiler;
bu hat 1870’te tamamlandı. Kısa bir süre
sonra Kansas Pasifik Demiryolu da yöreye
ulaştı. Bunun sonucu olarak ekonomide
başlayan hızlı gelişme, 1870’te 4.759 olan
nüfusun 1890’da 106.713’e yükselmesini
sağladı.
1870 ve 1880’lerde gümüşün altından daha
çok değerlenmesiyle, kısa sürede servet
yapan gümüş kralları ortaya çıktı. Bir opera
sarayının da inşa edildiği bu refah dönemi,
1893’te gümüş piyasasının çökmesiyle son
buldu. Banka iflasları, gümüş ocaklarının
kapanması ve gümüş krallarının yoksullaşması
birbirini izledi. Yeni altın yataklarının
bulunması, daha büyük bir ekonomik çöküşüengelledi. Bu arada tarım, sığır ve koyunbesiciliği ve ticaret daha istikrarlı bir ekonomik
yapının kurulmasını sağladı. Günümüzde
madeni paraların yüzde 75’inin basıldığı
ABD Darphanesi’nin Denver şubesi (kuruluşu
1906), ülkenin ikinci büyük altın deposudur.
Yöredeki askeri kuruluşlar ve bunlara
bağlı üsler arasında Fitzsimmons Ordu Sağlık
Merkezi (1918), Lowry Hava Kuvvetleri
Üssü (1938), kentin 80 km güneyindeki
ABD Hava Kuvvetleri Akademisi, Kayalık
Dağlar Cephane Merkezi ve Hava Kuvvetleri
Muhasebe ve Maliye Merkezi sayılabilir.
Missouri Irmağı ile Büyük Okyanus kıyısı
eyaletleri arasındaki en büyük kent olan
Denver, bir ulaşım, sanayi ve ticaret merkezidir.
Ayrıca çevresindeki Winter Park gibi
birçok kayak yeriyle önemli bir kış sporları
merkezi durumuna gelmiştir, Denver Birleşik
Hayvan Borsası ülkenin en büyük canlı
hayvan pazarlarından biridir. 1864’te Colorado
İlahiyat Okulu olarak kurulan Denver
Üniversitesi, Regis College (1888), Colorado
Kız Yüksekokulu (1909), Iliff İlahiyat
Okulu (1892), Loretto Heights College
(1918), Metropolitan Eyalet Yüksekokulu
(1963) ve Colorado Üniversitesi’nin tıp ve
ek merkezleri buradadır. 1887-95 arasında
Korent üslubunda inşa edilmiş olan Eyalet
Meclis Binası’nın 83 m yüksekliğinde altınla
kaplı bir kubbesi vardır. Belediye Merkezi
binanın arazisiyle bitişiktir. Kentteki 150
parkın yanı sıra Kayalık Dağların eteklerine
kadar uzanan Denver Dağı Parkları güzel
manzaralı geniş bir alana dağılmıştır.
II. Dünya Savaşından sonra kentin gelişmesi,
çevrede bir uydu kentler zinciri oluşmasına
yol açmıştır. Bunların başlıcaları
Arvada, Aurora, Brighton, Broomfield,
Cherry Hills Village, Commerce City, EdgewaterEnglewood, Golden, Lakewood,
Littleton, Northglenn, Westminster ve
Wheat Ridge’dır. Uluslararası havaalanı
kentin kuzeydoğu ucundadır. Nüfus (1985)
kent, 513.048; (1980) metropoliten alan1.620.902