Deny, Jean

(d. 24 Temmuz 1879, Kiev,
Ukrayna – ö. 5 Kasım 1963, Gerardmer,
Vosges), Türkçe dilbilgisi konusundaki çalışmalarıyla
tanınmış Fransız Türkolog.
Odessa ve Paris’teki lise öğreniminden sonra
Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni ve
Doğu Dilleri Okulu’nu bitirdi. Dışişleri
Bakanlığı’na girerek Beyrut, Kudüs, Suriye
ve Maraş konsolosluklarında görev aldı.
1908’de Türk dili öğretim görevlisi olarak
Doğu Dilleri Okulu’na atandı. 1910’da profesör
oldu. 1915’te Çanakkale Savaşı’na
katıldı. Askerden döndükten sonra eski
görevini yaklaşık 30 yıl sürdürdü (1919-48).
Kral I. Fuad’ın çağrısı üzerine Mısır’a gitti.
Kahire’deki arşivde bulunan Türkçe belgeleri
sınıflandırdı (1927-31) ve bu çalışmasını
Sommaire des archives Turques du Çaire
(1938; Kahire’deki Türk Arşivlerinin Özeti)
adıyla yayımladı. Georgetown Üniversitesinde
Türk dili okuttu (1948-51).
Çalışmalarının büyük bölümünü Türk dilinin
özelliklerini araştırmaya adayan, çeşitli
bilim dergilerinde ve İslam Ansiklopedisi’
nin Batı’daki ilk yayımında (1908-38) Türk
diliyle ilgili pek çok yazısı çıkan Deny’nin
başlıca yapıtları arasında Grammaire de la
langue Turque (Dialecte-Osmanlı) (1921;
Türk Dili Grameri, 1941) ve Principes de
grammaire Turque (1955; Türkçe Dilbilgisinin
İlkeleri) sayılabilir.