TAŞ VE TAŞ OCAĞI

TA Ş v e T A Ş OCAĞI, Aim. Stein (m) urrd Steinloruch
(m). Fr. Pierre (f) (roche m) et carrière (f). İng.
Stone (rock) and stone quarry. Yer kabuğu kütlesinden
kopan veya koparılan, çeşitli işlerde kullanılan katı veMermerler ile gnays cinsi taşların üretildiği kütleler bu
şekilde meydana gelmiştir.sert madde. Jeoloji ilmine göre; yerkabuğu temel iki ana
maddeden meydana gelmektedir. Bunlar kütle (taş) ve
topraktır. Kütleler değişik yapıya sahip minerallerin
birleşmesinden meydana gelir ve serttir. Bu kütlelerden
kopan değişik büyüklükteki parçalara da “taş” ismi
verilmektedir.
İnsanlar; taşlardan bina, set, köprü, saray sur, kale,
yol yaparak ondan istifade etmişlerdir. Yaşayışlarına ve
kurdukları medeniyetlere göre bunlar değişik şekillerde
olmuştur. Yapılan kazılardan ortaya çıkarılan eserler
bunları göstermektedir.
İlk insan, ilk peygamber hazreti Âdem yaratıldığı
zaman, dünyada toprağın yanında taş da vardı (Bkz.
Âdem (a.s.). İlk önce taşı bina yapımında kullanan
hazreti Âdem’dir. Çamur ve taştan ev yapmıştır.
Selçuklu ve Osmanlı zamanında yapılan cami ve
medreseler, köprüler, saraylar, kütüphaneler… v.s.
hepsi taşların işlenerek ve yontularak kullanılmasıyla
yapıldı. Bu şekilde Türk san’at ve zevkini dünyaya tanıtmışlardır.
Edirne’de Selimiye, İstanbul’da Süleymaniye
Camiileri, Doğu Beyazıt’ta İshak Paşa Sarayı… gibi
eserler bunlardan bir kaç tanesidir.
Yeryüzünde taşların kapladığı kütleler (kayalar),
tortul, püskürük, metamorfık diye üç kısma
ayrılmaktadır.
1- Tortul Kütleler Sulann sürüklediği çeşitli maddelerin
tortullaşması neticesinde ortaya çıkmıştır. Tebeşir,
çakmak taşı, kumtaşı… v:s. gibi.
2- Metamorfık Kütleler: Aşırı ısı, basınç ve su
buharı sebebiyle fiziki özelliğini kaybeden kütlelerdi
3- Püskürük Kütleler: Püskürme sonucu yer yüzüne
çıkan lâvların anîden soğuması veya lâvların yeryüzüne
çıkmadan derinlerde kalması ve kaülaşmasmdan meydana
gelir. Bunların içinde fosil yoktur. Temizdirler.
Aynı zamanda asitler de tesir etmez. Bu şekilde meydana
gelen taşlar çok kıymetlidir. Granit, prafıl, trakit,
bazalt gibi dünyaca ünlü taş ve mermer cinsleri bu
şekilde meydana gelmektedir. Bunlardan başka taşın,
zümrüt, yahut, pırlanta, elmas, zebercet, firuze… v.s.
cinsleri olduğu gibi seylân, yeşim, akit, jat, gibi ilendikten
sonra kıymeti artanları da vardır.
Taş Ocağı: Çeşitli yerlerde kullanılmak üzere topra­
ğın üstünden veya altından “taş” çıkarılan yerlere “taş
ocağı” ismi verilmektedir. İlk zamanlar taş ocaklarında
insan gücü çok önemli idi. Bugün elektrik gücünden ve
bazı patlayıcı maddelerden faydalanılarak taş ocaklarında
çalışma kolaylaşmış ve verim ise artmıştır.