BOŞALTIM SİSTEMİ

BOŞALTIM SİSTEMİ, Alm. Au ssch eidungssystem
(n.), Fr. Appareil (m.) excréteur. İng. Excrétion.
Kanın temizlenerek idrarın meydana gelmesinde,
birikmesinde, iletilmesinde ve dışarı atılmasında vazife
gören yapılar. İdrarın oluştuğu yer böbreklerdir. İdrarın
hasıl olmasıyla vücudun diğer organlarında meydana
gelen zararlı metabolizma artıkları da vücuttan su ile
atılmaktadır. Bu şekilde dokuların iç düzeni korunmakta,
vücudun tuz-su dengesi devam ettirilebilmekte ve
vücuttaki hidrojen iyonları konsantrasyonu sabit
tutulmaktadır.
İdrarın vücutta meydana gelmesi ve atılması iki safhada
meydana gelmektedir. Önce, birinci idrar (Ultrafiltrat)
meydana gelmekte, böbrekte nefronun borucukları
boyunca, bunun büyük bir kısmı geri emilmekte^arta kalan kısım da dışarı atılmaktadır. Proteinler dışında,
ultrafîltrattaki maddeler kan ile aynı konsantrasyonda
bulunur. Daha sonra su, sodyum, amino asitler, şeker
vb. maddeler böbrekteki borucuklar boyunca tekrar
geri emilmektedir. Bu arada üre gibi maddelerin emilmesi
sınırlı olmakta ve bir kısmı da borucuklar boyunca
geçen idrara salınmaktadır. Günlük meydana gelen
yaklaşık 120-150 litrelik ultrafıltrattan sadece 1 litresi
idrar olarak dışarı atılmaktadır. Bu atılan idrar ikinci
veya esas idrar denilir. Esas idrarda vücudumuzdan
zarurî olarak atılması lazım gelen maddelerin konsantrasyonu,
kandaki miktarlarına nazaran çok daha
yüksek bulunmaktadır. Bu maddeler arasında üre, bazı
ilaçlar, kreatinin vs. sayılabilir.
Böylece ortaya çıkan idrar, böbrek havuzuna atılır.
Buradan da idrar borusu vasıtasıyla mesaneye taşınır.
İdrar borusunun üç yerinde bulunan darlıkları,böbrek
taşlarının takılması ve ameliyat gerektirmesi bakımından
önemlidir Mesanede biriken idrar, mesaneyi belli
bir dolgunluğa eriştirerek idrar yapma refleksi uyandırır
ve idrar dışarı atılır. Mesaneden sonra gelen ve uretra
denilen idrar atma borusu ile idrar yolları son bulur. Bu
borucuk kadınlarda erkeklerden daha kısa olduğundan
idrar yollarının ve böbreğin rahatsızlanması daha sık
olmaktadır.