VOLTAİRE

Fransız şair ve edibi. Asıl ismi FrançoisMarie
Arouet’dir. 1694’te Paris’te doğdu. Öğrenimini,
Cizvit papazlannın idare ettiği Louis-le-Grand Koleji’
nde yaptı. Babasının arzusu üzerine hukuk öğrenimi
gördü.
Kolej’de papazlar onun özel kabiliyetini görünce
dindar olarak yetiştirmek istedilerse de,’ bu Voltaire
üzerinde tam aksi bir tesir gösterdi. Hıristiyanlığı reddettiği
gibi İslâm düşmanı da oldu. 1741’de yazdığı
Mahomet isimli kitabında Resûlullah’ın Hz. Zeyneb
validemizi nikâh etmesini, tiyatro olarak yazdı. Bu kitabında
çok iftiralar etmiştir. Bu yüzden, düşmanı olan
Papa’dan tebrik mektubu aldı. İkinci Abdülhamid
Hân, bu tiyatronun Avrupa’da oynatılmasına, gerekli
tepkiyi göstererek mâni oldu.
Genç yaşta gelişen edebiyat kabiliyeti, onu bu
alanda çalışmaya itti. Paris’in aydınlar çevresine giren
Voltaire, kısa zamanda hiciv yazarı olarak tanındı. Sert
fikirlerinden dolayı yazıları sansür edildi ve 1717’de altı
ay Bastille hapishanesinde yattı. Hapishaneden çıktıktan
bir yıl sonra ilk trajedisi “Oedipe”, Paris’te sahneye
konulmuş ve geniş ilgiyle karşılanmıştır. Bu başarısı
üzerine Voltaire, tiyatro alanındaki çalışmalarına önem
verdi. Voltaire, kendisini Homeros ve Virgilius ile aynı
seviyeye yükselten “La Henriade” (1724) isimli millî
destanı yayınladı. Birkaç yıl sonra ikinci defa Bastille
Hapishanesine atıldı. Çıktıktan hemen sonra Fransa’yı
terk etti. Önce İngiltere’ye gitti. Burada Nevvton’un
fizik ve matematik; John Lacke’in felsefe ve politika
üzerine eserlerini inceledi. Fransa’ya döndükten sonra
İngiltere’nin siyasî ve sosyal kurumlan üzerine intibalarını
“Lettres sur les Anglais” isimli kitabında yazdı.
Dinî ve siyasî açıdan bu eserin yasak edilmesi üzerine
Voltaire, Lorrain’e kaçtı. Prusya Kralı Büyük Frederik’
in daveti üzerine Potsdam’a gitti. “Ondöıdüncü Lui
Çağı” ismindeki eserini orada tamamladı. Fakat kralı
ve sarayını sert şekilde hicvedince, oradan da kovuldu.
Buradan İsviçre’ye geçti. Cenevre’de bir çiftlik alarak
oraya yerleşti. Hayatının son yıllarını geçirdiği bu çiftlikten,
bir ara, birkaçgün için gittiği Paris’te hastalandı
ve orada 1778’de öldü.
Çok ileri, dine karşı amansız düşman, ihtilâlci fikirlerin
babası olan Voltaire, yalnız Fransa’nın değil,
bütün dünyanın en karakteristik filozof yazarlarındandır.
Fransız ihtilâlini hazırlayan düşüncelerden önemli
bir kısmı ona aittir. Avrupa’da insan haklarının en
belirli esaslarından bir kısmı onun eserleriyle dile gelmiştir.
Voltaire bir fikir adamı olarak kalmamış, kendine
has, tasavvur ettiği yeni bir dünya görüşü için
yılmadan hayatı boyunca savaşmıştır.
Bütün tasavvurların dış hislerden ileri geldiğini
savunmuştur. Metafizik fikir ve düşünceleri bu açıdanincelemiştir.
Loke’ın cevherin bilinmezliği teorisinden ayrılarak,
düşünen cevher ve yer kaplayan cevherin birbirine bağlı
olduğunu savundu. Bununla birlikte Voltaire, ruh ve
beden birliğini inkâr etti. Varlıkların maddî ve ruhî
niteliklerini ayırdığından materyalizmin dışında
kalmaktadır.
Eserleri: Oedipe (1718), La Henriade (1724), Brutus
(1730), Zaire (1732), Alzire (1736), Lettres Sur les Anglais (1734), Histoire de Charles XII. (1741), Mérope
(1743), Essai sur les moeurs et l’esprit des nations (Milletlerin
Örfleri ve Ruhu Üzerine Deneme 1756), Candide
(1758), Dictionnaire Philosophique (Felsefe Sözlüğü, 1764).