YANGIN,

Alm. Brand (m), Feuerbrunst (f), Fr. Feu,
incendie (m), İng. Fire, corıflagration. Bir evin, bir mahallenin,
bir köyün, bir ormanın veya büyük bir şeyin
tutuşarak yanması. İnsanların başına gelen, deprem, su
baskını, toprak kayması gibi, elde olmayan sebeplere
karşılık, yangınların çoğu, dikkatsizlik, tedbirsizlik ve ihmalden ileri gelmektedir.Ateş bulunduğu tarihten itibaren insanlara birçok
faydası olmuş, fakat kontrol edilememesi veya dikkatsizlik
sonucu büyük yangın kazalarına sebeb olmuş
olan bir maddedir.
Büyük maddî ve manevî zararlara sebep olan yangın
başlangıcının sebepleri pek çoktur. Son senelerdeki yangınların
sebeplerinin başında, elektrik kontağı, tüpgaz,
sigara, soba, baca ve patlayıcı maddeler gelmektedir.
Tüpgazların dikkatsiz kullanılması yüzünden çıkan
yangın ve patlamalar pek çok kimsenin ölümüne sebep
olmaktadır. Daha çok yaz aylarında çıkan orman yangınları
da ormanlarımızın azalmasına ve tabiat güzelliklerimizin
yok olmasına sebep olmaktadır. 1982 ve 1983
yıllarında yurdumuzda çıkan ve tesbit edilebilen 23506
yangında yüzlerce kişi ölmüş ve o zamanki değerlere
göre 16 milyar liranın üzerinde maddi zarar tesbit edilmiştir.
Yangın Güvenlik Tedbirleri:
1- Aktif Yangın Güvenlik Tedbirleri: Portatif söndürücüler,
bina içi ve dışı yangın suyu devreleri, otomatik
yangın söndürme sistemleri, infilak söndürme
sistemleri.
2- Pasif Yangın Güvenlik Tedbirleri: Yangın alarma
ve erken uyarı sistemleri, yapı ile ilgili tedbirler, bina
tehlike ve kaçış imkanlarının planlanması, tutuşabilirliği
kontrol etme, kullanıcı davranışları sınırlama.
Yangından Korunma Çareleri: Dikkatli ve tedbirli
olmakla yangından korunmak, büyük ölçüde insanların
elindedir. Bunun için alınacak tedbirlerin bazıları
şunlardır:
1- Rastgele yerlere, sönmemiş sigara ve kibrit atmamak
ve sönmemiş bir şeyi kendi haline bırakmamalıdır.
Bilhassa, gece yatarken ve evi terkederken soba, küllük,
mangal, ocak ve lambaları kontrol edip söndürmelidir.
2- Pirize sokulmuş olan fırın, ütü, ocak, su ısıtıcısı
gibi şeyleri kontrol edip fişleri çekilmelidir.
3- Bilhassa çocukların, kibrit, çakmak, soba, ütü,
havagazı, tüp gibi tutuşturucu şeylerle oynamasına
müsaade edilmemeli evde çocukları yalnız bırakmamaya
çalışmalıdır.
4- Bacaları ve soba borularını, sık sık
temizlemelidir.
5- Yanan ocak ve soba gibi şeylerin yakınına parlayıcı
ve yanıcı eşyalar koymamalıdır.
6- Fırın, baca, elektrik ocağı, kalorifer kazanı gibi
araçları, bunlardan iyi anlayan kimselere tamir
ettirmelidir.
7- Elektrik sigortaları, hat ve prizlerindeki arızalan
ihmal etmeden tamir ettirilmelidir.
8- Tüpgaz kullanırken sızıntı olmamasına çok dikkat
etmeli, kaçakların yanma katiyen ateşle yaklaşılmamalıdır.
Tüpün başındaki kısım, sabun köpüğü ile
kontrol edilmeden kullanılmamalıdır.
9- Gaz sobalarına yakıt imali yaparken sobamızı
tamamen söndürüp, iyice soğumasını beklemeliyiz.
Yangın Söndürme: Çıkan yangınları söndürmek
için, büyük yerleşim yerlerine itfaiye teşkilatları kurulmuştur
(Bkz. İtfaiye). Ayrıca, resmi daireler, büyük
işletmeler, taşıtlar kendi imkanlan ile yangın söndürmetedbirleri alırlar.Yeni başlamış olan yangını söndürmek daha kolaydır.
Bunun için, korkuya, telaş ve heyecana kapılmadan
müdahale etmek lâzımdır. Bununla birlikte hemen çevreye
ve ilgililere haber vermelidir.Önce çocuklar ve ihtiyarlar
yangından uzaklaştırılıp zaman kaybetmeden
ateşin hava ile teması önlenmelidir.
Küçük yangınları söndürmek için özel olarak hazırlanmış,
içinde sobalı ve karbonatlı su olan yangın söndürme
cihazları kullanılır. Taşıtlardaki yangın
söndürücüler köpük saçarak ateşi söndürürler. Su, her
zaman ateşi söndürmez. Hele, petrol mamullerinin
tutuşmasına karşı, su kullanmak daha tehlikelidir. Böyle
bir yangının üzen hemen örtülüp, hava alması önlenmelidir.
Yangında, kapı ve pencereleri açarak, yangın
yerinde hava akımını hızlandırmak doğru değildir.
Şunu hiç unutmamalıdır ki, havasız kalan ateş hemen
söner.
Ateş söndürülürken, çevresinde bulunan yanıcı ve
parlayıcı eşyalar oradan uzaklaştırılmalıdır. Yangın,
elektrik kontağından çıkmışsa hemen sigortayı gevşetmeli,
tüpgazdan çıktı ise, düğmesini kapatmaya çalış­malıdır. Yangın mahallinde bulunan tüpgaz, buradan
uzaklaştırılacak eşyaların başında gelir.
Onbinlerce görevlinin çalışmakta olduğu New
York, Londra ve Tokyo itfaiyeleri dünyanın en büyük
itfaiye teşkilatlandır. Eski devirlerde, yangın söndürme
ve haberleşme araçları gelişmemiş olduğu için, yangınlar
daha geniş alanlara yayılırdı. Dolayısıyle maddî ve
manevî birçok zararları olurdu. Son senelerde bu teşkilatların
gelişmesi ile, çıkan yangın adedi artmasına rağ­
men söndürme çalışmaları daha başarılı olmaktadır.Büyük şehirlerde çıkan yangınlar, eskiden çok geniş
bir alana yayılırdı. Meselâ, İstanbul 24 Temmuz 1660
Cumartesi günü tarihinin en büyük yangın felâketine
uğradı. Öyleki kırkdokuz saat içinde şehrin üçte biri kül
oldu. Yaqgın Unkapanı semtinde başlıyarak, Topkapı
Sarayı yönüne, Aksaray’dan surlara doğru ve Fatih
semtine yayıldı. Deniz kenarındaki surların tepesinden
aşarak, Marmara kıyılarında bulunanların üzerine
kıvılcımlar sıçradı. En az dört bin kişinin öldüğü bu
yangında 80 bin ev kül oldu. Yangında su yolları kapandı
ve fırınlar çalışmadığı için, halkın büyük bir kısmı aç
ve susuz kaldı. Sultan Dördüncü Mehmed Han’ın
büyük gayretleri ve yardımlarıyla iki ay içinde Anadolu’
dan getirilen ustalarla yanan binaların yerlerine yenileri
yaptırıldı. Bu yangında 360 cami ve mescid, 40 hamam,
1 0 0 Rehber Ansiklopedisi
100 han ve kervansaray, 100 depo, 300 saray, yüzlerce
konak, okul, medrese, tekke yanmıştı.
5 Eylül I693’de Ayazma kapısında çıkan yangında;
I8câmi, 19 mescit, 17 ilkokul, 10 medrese ve tekke, 11
hamam, 12 fırın, 2517 ev, 1146 dükkan birçok han ve
dapo yandı.
7 Temmuz 1795 gecesi çıkan yangında İstanbul’un
mal depoları büyük ticarethaneleri yandı. Uğranılan
zarar tahmini olarak o zamanki Osmanlı devletinin iki
yıllık geliri kadardı.
1908, 1911, Mart ve 13 Haziran 1918’de çıkan dört
yangın Sultanselim, Fatih, Halıcılarda büyük zararlara
sebep oldu. Harp içinde olan devlet bunların yerine
hemen yenisini yaptıramadığından uzun yıllar yanık
yerler öyle kaldı. Dünya çapında önemli yangınlar ise;1871’de A.B.D.’nin Wisconsin Eyaleti Peshtigo şehrinde
1152 kişinin ölümüne sebep olan yangın ve yine
A.B.D.’de 1906’da San Fransisco’da çıkan yangında
28.000 bina yanmış 350 milyon dolarlık maddi hasar
meydana gelmişti.