YÜKSÜKOTU (Digitalis),

Alm. Fingerhut (m),
Fr. Digilale(f). İng. Foxglove. Familyası: Yüksükotugiller
(Scrophulariaceae). Türkiye’de Yetiştiği Yerler:
Anadolu.
Başlıca Avrupa, Batı Asya ve Akdeniz bölgelerinde
yayılmış olan iki veya çok yıllık otsu zehirli bir bitki.
Yapraklar dar veya geniş mızraksı, gövde tabanında
rozet şeklinde ve gövde üzerinde almaçlı olarak dizilmişlerdir.
Çiçekler salkım şeklinde durumlar yaparlar.
Taç yaprakları çan veya tüp şeklinde olup, iki dudaklı­
dır. Üst dudak ise büyük ve sarkıktır. Meyvaları kapsül
şeklindedir. Memleketimizde sekiz türü yayılmış bulunmakta
olup, şunlardır. Pas renkli yüksek otu, Arı
kovanı (D. ferruginea); Büyük çiçekli yüksükotu (D.
grandiflora); Muğla yüksükotu (D. Cariensis); Doğu
yüksükotu (D. lamarckii); Yönlü yüksükotu (D. lanata)dürecek derecede zehirli yüksük otu.
Bitki kardiyotonik glikozitler taşır ve zehirlidir.
Memleketimizde ancak park ve bahçelerde yetiştirilen
ve yabanî olarak yalnız Orta Avrupa’da yetişen ve tıbbî
olarak kullanılan diğer bir yüksükotu türü de D. purpurea
(Kırmızı çiçekli yüksükotu)’dır. Bu tür, 50-100 cm.
boyunda kırmızı çiçekli iki yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri
çan şeklinde olup, yapraklan büyük ve oval
şekildedir.
Kullanılışı: Bitki saponinler, glikozitler taşır. Taşı­
mış olduğu ve kalb üzerinde etkili bu glikozitler sebebiyle
insan ve hayvanlar için zehirlidir. Meselâ 40 gr.
taze, 10 gr. kuru yaprağın alınmasıyla insanlarda ölümle
neticelenen zehirlenmeler görülmektedir. Etki kalb ve
böbrekler üzerindedir. Kalb kuvvetlendirici, idrar arttı­
rıcı, ödem boşaltıcı etkisi vardır. Ancak hekim tavsiyesi
ve kontrolü altında kullanılabilir.