TÜRKİYE KILAVUZU – AFYONKARAHİSAR İLİ

Analizlerinin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, Karahisar M adensuyunun
kalevileri ve serbest hamızı karboniyle «Zengin m adensuları
^uruiuondandır. Esasların hemen hepsinin, hamızı karbonla birleşmiş
olması ve diğer asitlerinin azlığı, bilhassa kükürtlü tuzların bulunmayışı
evsafını güzelleştirdiği gibi, serbest hamızı karbonla sodyumlu kalevi
tuzlarının fazlalığı da şifalı kıymetini artırmaktadır. İçinde pek az demir
ve (chleride) tuzu vardır. Kireçsiz (calcium chloride) siz ve alçısız
(s ü lfa t de calcium)s\z bir su olduğundan, mide ve barsakları tahriş etmez.
Kükürt ve hamızı kibriti mâ bulunmadığından, gerek kaynağında içildikte,
gerekse şişelerle sevkedildiğinde tiksindirici bir tad ve koku hasıl olmaz.
Evsafını bozmadan uzun zaman şişelerde saklanabilir. Zaten »kaptaj» ııı
fennileştirilmesi, şişelerin temizlenme ve doldurulması en yeni usullerle
yapılmağa başladığmdanberi, yurdun madensuyu ihtiyacı karşılanmış gibidir
; biraz propaganda yapılarak, bu suyun önemli ve değerli vasfı tanı­
tıldığı takdirde, yabancı memleketlere gönderilerek oralarda rağbet görmesi
kuvvetle umulur. İçme şeklinde, kullanılan bu su, şişelerle satışa
çıkarılmaktadır. K tzıla ym Ankara ve İstanbul satış şubelerinde her zamaıı
bulunur ve alınabilir. Kaynağında halk için bir de çeşme vardır.
H a zım sızlık, mide, barsak bozuklukları, m idede ekşilik fa zla lığ ı, böbrek
ve idrar yolları hastalıkları, diyates bozukluğu gibi hallerde ve genel
olarak sofra suyu şeklinde istifade edilebilir. Yanından geçen bir derenin
suyunda aynı kimyevi terkip bulunduğu gibi, bu bölge topraklan yazın
kurak zamanlarda bikarbonat dö sut ve benzerleri tuzlarla örtülmüş,
beyazlanmış bir manzara alırlar. Toprakların üzerinde biriken tuzları,
köylüler toplarlar ve çamaşırlarını yıkarlarken soda olarak kullanırlar.
K aynaklar’ Bugün «A-B-C kaynakları« adı altında anılmaktadırlar. A.
kaynağının suyu boldur ve diğer kaynaklardaki suların tıpkısıdır. B. kaynağı
üzerindeki tesisat sayesinde sularla gelen, gazların köpürmesi gezginler
tarafından da görülmektedir. Şişelerin doldurulduğu binaya her üç
kaynağın suları karışık olarak gelir. Suların doldurulması ve şişelerin
süzgeçten geçirilmesi en modern hijiyen ve teknik usullerle olup mütehassısların
daimî kontrolü altındadır. Günde onbin şişe doldurulmakta ise de,
bu verimi 5-10 misline çıkarmak mümkündür. Şimdilik siparişlere göre,
haftada birkaç gün çalışılmaktadır. Tesisatın bulunduğu bölge park haline
konulmuştur.
K arahisar m adensuyu’nA&n insanların istifadeleri, tarihten önceki devirlere
kadar uzanırsa da elde esaslı kayıtlar yoktur. Yalnız son kazılarda
A . kaynağından vadiye doğru giden biıkaç yüz metrelik bir yatakla 30
metre kadar derinlikte pek eski tesisat kalıntılarına rastlanmıştır. Bulunan
tahta kısımların ateşle işlenmiş olmaları, kaynakların çok eskidenberi kul1
anıldığı fikrini kuvvetlendirmektedir.
Burada raslanan çamurun yalnız hamam kaynakları yakınında bulunması,
tarihte geçmiş bir vakayı aydınlatmaktadır. Rekabet yüzünden,
1,5 Km. güneydeki hamam sahipleri tarafından çamurun taşlarla tıkandığı
ihtimalini vermektedir. Sonraları, A y a zin şehrinin bulunduğu yerde
«Eski Metropolis» oturanların, tekrar yeryüzüne çıkan bu sulan kullanmış
oldukları pek haklı olarak düşünülmektedir. 1900 yılında, Padişah II.
Abdülhamide bir Belçikalı hekim Karahisar suyunu sağlık vermiş ve bu
su, M ekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne öğretm enlerinden kim yager A li R ıza
tarafından analiz edilmiştir. Bundan sonra, suyun imtiyazı yeni kurulmuş
olan Şişli Çocuk Hastanesine verilmiş, 1914 harbinden sonra imtiyaz,
Afyon-Karahisar Hususî Muhasebesine geçmiş ve 1924 de de tüccardan
Aşikâr düşman, gizli dostdan iyidir.