Abbas Hilmi Paşa

n. abbas olarak da bilinir (d. 14 Temmuz 1874, İskenderiye ö. 20 Aralık 1944, Cenevre), son Mısır hıdivi. 1892’den İngiliz yönetiminin kurulduğu 1914’e değin goreyde kalmış, İngiliz egemenliğine muhalefetiyle milliyetçi hareket içinde ün kazanmıştır. Abbas Hilmi Paşa, göreve başlayınca İngiltere’nin Mısır’daki temsilcisi ve başkonsolosu Lord Çromer’den bağımsız davranmaya çalıştı. İngiltere’nin Mısır üzerinde artmakta olan etkisine karşı duyulan genel hoşnutsuzluktan ve milliyetçilerin coşkulu desteğinden güç alarak, İngilizlere karşıolmasıyla tanınan bir kişiyi başbakanlığa atadı. Ardından İngiliz beliklerinin askeri etkinliğini eleştirince Lord Cromer, 1894’te onun karar verine ve uygulama özgürlüğünü kısıtlayıcı önlemler aldı. Abbas Hılmi Paşa l894’ten sonra milliyetçi hareketin başında olmamasına karşın, pan- islamist ve İngiliz aleyhtarı günlük el-Müey- yed gazetesine para yardımında bulundu. Milliyetçiler 19Ö6’da Mısır’da, anayasal yönetime geçilmesini istediklerindeyse o sırada İngilizlerle uzlaşmış%ıiünan Abbas Hilmi Paşa bu isteği geri çevirdi. Ertesi yıl, İngilizlerin desteklediği ılımlı milliyetçilerin partisi Ümmet Partişi’ne kkrşı Mustafa Kâmil Paşa başkanlığındaki Milliyetçi Par- ti’nin kurulmasına izin verdi. 1912-14 arasında ülkeyi yöneten Lord Kitcfrener’ıp başkonsolosluğa atanmasından sonra. Milliyetçi Parti’nin ileri gelenlerinden bazısının hapsedilip bazısının sürgüne gönderilmesiyle Abbas Hilmi Pâşa’nın yetkesi daha da sınırlandırılmış oldu.Abbas Hilmi Paşa, I. Dünya Savaşı’nın başlangıcında Mısırlıları ve Sudanlılanİtti- fak Devletleri’ni desteklemeye ve İngilızİe- re karşı s„avaşmaya çağırdı. ‘ İngiltere 18 Aralık 1914’te Mısır’ı protektorası ilan ederek ertesi: gün Abbas’ı görevinden uzaklaştırdı. Onun yerine geçen amcası Hüseyin Kâmil sultan unvanını alarak 1914-17 arasında hüküm Sürdüyse de, Osmanlı Devleti 1922,’ye ,değin .Abbas Hilmi Paşayı hıdiv olarak tanımayı süîdürdü. 1922’de Mısır’ın bağımsızlığını kazanrtıasıyla taht üzerindeki bütün «haklarını yitiren Abbas Hilmi iÇaşa ömrünün geri kalan yıllarını Türkiye’de ye İsviçre’de sürgünde geçirdi.