ampir

yeni-klasik akımın I. Napoléon’un
imparatorluğu (1804-14) sırasında Fransa’
da gelişen ve mimarlık, mobilya, giyim, takı
gibi alanları kapsayan evresi. Napoléon’un,
Roma İmparatorluğu’nun görkeminden
esinlenen bir üslup yaratılması isteğinden
güç alarak gelişmiştir.
Paris’te Pierre-Alexandre Vignon’un Madeleine
Kilisesi, Jean Chalgrin^in Zafer
Takı (Arc de Triomphe de l’Etoile) ve
Charles Percier ile Pierre Foritaine’in Zafer
Takı (Arc de Triomphe du Carrousel) ve
Vendôme Sütunu gibi yapı ve anıtları,
Jacques-Louis David’in “Taç Giyme Töreni”
(1805-07, Louvre Müzesi, Paris) adlı
tablosu, Baron Antoine Gros’nun savaş
sahnelerini konu alan tabloları; Antonio
Canova’nın Napoléon ve ailesini betimleyen
heykelleri ampir üslubunun örnekleridir.
Ampir üslubu giyimde de klasik dönemlerden
esinlendi. Devrim öncesi Fransa’nın
zengin ve zarif giyim üslubu bilinçli biçimde
örnek alındı; hafif, dalgalanan kumaşlardan
yapılmış uzun giysiler kadınların dişiliğini
vurguluyordu. Genellikle yerleri süpüren
uzun etekli arkalan olan bu giysiler, her
zaman çok dekolte olur, göğüslerin hemen
altından kuşakla sıkılırdı. Ama Paris kışlarının
soğuğu atkı, şal, pelerin, ceket, palto
gibi çok çeşitli dış giyim eşyasının da
üretilmesini gerektirdi. Ampir döneminin
erkek modası ise, İngiliz kesimine çok
benzer biçimde yelek içine yüksek yakalı,
kravatlı gömlekle giyilen jaketataydan oluşuyordu.
Napoléon’un özel dairelerinin mobilyalarını
tasarlayan iki mimar, Charles Percier
ile Pierre Fontaine, dekorasyon çalışmalan
ve mobilya tasarımlan ile amir
üslubunun yaratılmasına büyük katkıda
ulundular. Görüşlerini Recueil de décorations
intérieures (1801 ve 1812; İç Dekorasyon
Koleksiyonu) adlı kitapta topladılar.
Ampir döneminde arkeolojiye karşı uyanan
büyük merak, klasik mobilya ve aksesuvar
türlerinin doğrudan kopya edilmesine yol
açtı. Napoléon’un Mısır seferleri, bunlara
Mısır bezeme öğelerinin de eklenmesine
neden oldu. Yaldızlı pirinç tepelikleri olan
maun kaplama mobilyalar, Eski Roma,
Yunan ve Mısır’daki iskemle ve masalann
biçimini aldı.
Klasik örneklerin bulunmadığı alanlarda
tasarımlar, genellikle simgesel biçimde Napoléon’un
imparatorluk dönemini anıştıran
tarihsel bezeme örgeleri ile renklendirildi.
Örneğin kanatlı zafer simgeleri, defne çelenkleri,
anlar, tahıl demetleri, bereket
simgesi boynuzlar, fetih simgesi sfenks ve
baltalar kullanıldı.
Ampir üslubu, Fransa’da ve özellikle Paris’te
ortaya çıktıysa da, kısa sürede bütün
Avrupa’ya yayıldı. Her ülke bu üslubu
kendi ulusal beğenisi doğrultusunda yorumladı.