ABDÜLKERfM SA TU K BUĞRA HAN

ilk Müslüman-Türk hükümdârı. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Babası Karahanlı hükümdar âilesinden Bezir Han idi. Babasının ölümü üzerine amcası ve üvey babası Oğulcak Kadir Hanın himayesinde büyüdü. Satuk Buğra on iki yaşlarında iken Mâverâünnehr ve Horasan bölgesine hakim olan Müslüman Samanlı Devleti şehzadeleri arasında anlaşmazlık çıktı. Bunlardan Nasır bin Ahmed, Oğulcak Kadir Hanın ülkesine sığındı. Ona iyi muamele edip Artuç nahiyesinin idaresini verdi. Artuç Nasır bin Ahmed’in gayretleri ve gelip-giden Müslüman tüccarlar sayesinde bir ticâret merkezi oldu. Satuk Buğra da Artuç’un ziyaretçileri arasındaydı. Nasır bin Ahmed’le tanışıp ondan İslâmiyeti öğrenerek Müslüman oldu. Abdülkerîm adını aldı. Yirmi beş yaşma gelince Müslüman olduğunu açıklayıp, amcası ile mücâdeleye başladı. Onunla Fergana Savaşını yaptı. İlk olarak Atbaşı kalesini zaptetti. Daha sonra üç bin kişilik bir orduyla Kaşgar üzerine yürüyüp fethetti. Amcası Oğulcak Kadir Hanı öldürdü. Ülkede hakimiyeti sağlayıp birliği temin etti. Türk ülkelerinde İslâmiyeti hızla yaydı. Ebü’l-Hasan Muhammed gibi İslâm âlimleri, Satuk Buğra Hana yol gösterip teşvik ettiler. Abdülkerîm Satuk Buğra Han, daha sonra yaptığı savaşlarda; Yağma, Çiğil, Oğuz kabilelerinin yerleşmiş bulunduğu Türkistan şehirlerini birer birer ele geçirdi. Bu sırada Karahanlılar Devletinin doğu kısmına hâkim olan Büyük Kağan Bazır Arslan Han Çinlilerden yardım alarak 924 yılında Abdülkerîm Satuk Buğra Hana karşı savaş açtı. Sa
Yeni Rehber Ansiklopedisi 97
Abdülkerîm Satuk Buğra Hanın Çin Doğu Türkistanında Uygur Özerk bölgesinin başşehri Kaşgar’ın Artuç ka sabasında bulunan kabri.
tuk Buğra Han Müslümanların yardım ve desteğiyle, onunla Balasagun Savaşını yaptı ve gâlib geldi. Bundan sonra 31 yıl hüküm süren Satuk Buğra Han, güzel ve âdil idâresi ile binlerce kimsenin Müslüman olmasına vesile oldu. 955 (H.344) senesinde Kaşgar civarında bulunan Artuç kasabasında vefat edip oraya defnedildi. Abdülkerîm Satuk Buğra Handan sonra, oğulları devrinde de ülkesine pekçok İslâm âlimi gelip, İslâmiyeti doğru olarak anlattılar ve yayılmasına çalıştılar. Kendisinden sonra Mûsâ Tunga adında bir oğlu yerine geçti. Bundan sonra da bunun oğlu Baytaş Süleymân Arslan hükümdârlık yaptı. Başka oğulları ve kızları olduğu da rivâyet edilmiştir.