A Ğ A O Ğ LU A H M ED

Türk siyâset adamı, gazeteci ve yazar. 1869 senesinde Karabağ’da doğdu. İlk ve ortaokulu Şusa, liseyi Tiflis’de bitirdi. 1889’da Pâris’e giderek Sorbonne Üniversitesinin Târih ve Filoloji bölümüne devâm etti. Bu sırada İttihât ve Terakkî Cemiyeti ileri gelenleri ile tanıştı. 1892’de Londra’da toplanan şarkiyat kongresine katılarak şiîliğin doğuşu ve gelişmesi hakkında bir tebliğ sundu. Fransa’da tahsilini tamamladıktan sonra Azerbaycan’a döndü (1894). Şusa ve Bakü’de öğretmenlik yaparken millî uyanış hareketine katıldı. Çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. Rusya’da Türklerin haklarını korumak için “Difai” isminde bir siyâsî demek kurdu. Bakü’de Terakkî Gazetesini çıkardı. Rusların baskısıyla İkinci Meşrûtiyetin îlânı üzerine Türkiye’ye geldi (1909). Çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. Hakikat Gazetesinin başyazarı oldu. İttihât ve Terakkî Cemiyeti genel merkez üyesi oldu. Afyonkarahisar mebûsu seçildi (1912). Birinci Dünyâ Savaşından sonra Rusya’da ihtilâl olunca, Azerbaycan’a gönderilen orduda kumandan müşâviri olarak bulundu. İran’da yapılan İngiltere-Âzer- baycan görüşmelerine başkanlık etti. Pâris’e barış konferansına giderken İstanbul’a uğradı. Fakat İngilizler tarafından tutuklandı. Önce Limni, sonra Malta’ya sürüldü. İki yıl sonra Ankara’ya döndü (1921). Matbûât umum müdürü ve Hâkimi- yet-i Milliye Gazetesi başyazarı oldu. İkirici devre Kars mebûsu oldu. Se rbest Cumhûriyet Fırka
Türk fikir adamı ve gazetecilerinden Ağaoğlu Ahmed.
sini kurdu. Fırka kapatılınca siyâsî hayattan çekildi. İstanbul Dârülfünûnda müderris oldu (1931). Çeşitli dergilerde yazılar yazan Ahmed Ağaoğlu 19 Mayıs 1939’da İstanbul’da öldü. Arabî, Fârisî ve Fransızcayı bilen Ahmed Ağaoğlu, Türk fikir ve siyâset hayâtında 1912’den sonra etkili olmaya başlamıştır. Faâliyet ve yazılarının çoğunu Türk milliyetçiliği ve Türk kültürü ÜierâiVe yazarken, sonra Avrupa medeniyetini savunmaya başladı. Paris’te tanıştığı Mısır mason locası başkanı Cemâleddîn Efgânî’nin bozuk fikirlerine kapıldı. Siyâsî fikir ve düşüncelerinde, İttihat ve Terakkî Cemiyetinin tesirinde kalarak, dînî inançtan uzaklaştı. İslâmiyeti bâtıl, bozuk inanç olan Budizm ve Brahmanizme benzeterek çöktüğünü, batı medeniyetinin ise bütün unsurları ile ayakta durduğunu savundu. Eserleri: İslâm ve Ahunt, İslâm’a Göre ve İslâm’da Kadın, Üç Medeniyet, İngiltere ve Hindistan, Serbest İnsanlar Ülkesinde, Ben Neyim, Gönülsüz Olmaz vs.