AZTEKLER

On beşinci yüzyıl ile on altıncı yüzyıl başları arasında, bugünkü Meksika’nın orta ve güney kesimlerinde büyük bir imparatorluk kurmuş olan kavim. Tolteklerin güçlerini kaybettiği ve güneye, Guetemala’daki Mayan bölgesine ve Yukatan’a göç ettiği bir zamanda, Aztekler yaklaşık 1168’de kuzeyden Meksika Vâdisine gelerek, muhtemelen Texcoca Gölündeki iki adaya yerleşmişlerdir. Aztekler, târihleri boyunca başlıca merkezleri olan Tenochtitlan’ı 1325 yılında kurdular. İtacoat döneminde (1428-1440) komşu Texcoco ve Tlacopen devletleri ile ittifak kuran Aztekler, Orta Meksika’da hâkim güç durumuna geldiler. Bu durumda imparatorluk, doğuda Pu
Herman Cartes: İspanya’nın Estremadura vilâyetinde doğdu. 1504’de Hispanyola gemisi ile Küba’nın fethinde bulundu. Ömrünü birçok İspanyol gibi aztek soyunu kurutmakla geçirdi. 1547’de İspanya’da öldü.
ebla ve Veracruz’a, güneyde de Oaxaca ve Te- huantepec’e uzanmaktaydı. Diğer taraftan hem ti- cârî ilişkiler hem de yapılan fetihler dolayısıyla başkent Tenochtitlan 5-6 milyonluk nüfusuyla 1519’da 207.200 kilometre karelik alana yayılan bir imparatorluğun merkezi oldu. Ancak Aztek- lerin bu güçlü devirleri kısa sürmüştür. 1521 yılında İspanyollar tarafından ortadan kaldırılmışlardır.
Aztek kültürü kendisini, tarıma bağlı ekonomi, dokumacılık, çanak çömlek yapımı metalürjide başlangıç, sayılar, piramit şeklinde yapılar, takvim sistemi, resim yazısı, şehir devlet organizasyonu ve dînî faâliyetlerde göstermiştir.
Aztekler tarafından konuşulan Nahuatl lehçesine günümüzde Meksiko şehri ve civârında rastlanır. Eski Aztek veya Meksika kültürü ile gurur duyma modem Meksika kültürünün bir parça- sıdfr. O zamanlarda kullanılan Nahuatl lehçesi Aztek dilinin en yaygın Kuzey Amerika lisanıydı. El-Salvador’a kadar uzanan bölgede konuşulmaktaydı. İspanyolca’da bu dilden gelme pek çok kelime bulunur. Hattâ bunlardan “Tomato” ve “Chocolate” gibi bâzı kelimeler bütün milletler tarafından kullanılmaktadır. Aztekler, İspanyollar gelmeden önce yazıya başlangıç yapmışlar ise de dilleri, İspanyolca gibi yazılabilir. Böyle yazılar daha sonraki zamanlar için kıymetli birer belge olmuştur.