A L İ Ş E Y D İ B E Y

Osmanlı Devletinin son devirlerinde yetişen devlet adamı ve yazarlarından. 1870 Martında Erzincan’da doğdu. Babası süvâri kumandanı Üzeyir Paşadır. Tahsîline Erzincan’da başlıyan Ali Şeydi, Askerî Rüşdiyeyi ve Mülkiye İdâdîsini bitirdi. Tahsîli sırasında şiirler yazdığından okulun önde gelen şâirleri arasında yer alıyordu. Mülkiyenin yüksek kısmından 1891 ’de mezun oldu. Aynı sene Şûrâ-ı Devlet Kaleminde memur olarak vazîfeye başladı. Bir yandan da Numûne-i Te- rakkî Mektebi ve İdâdîlerde hendese, hesap, târih, kitâbet ve imlâ hocalığı yaptı. Bir süre sonra Hazî- ne-i Hassa Nezâreti Tahrirat Kalemi mümeyyizliğine tâyin edildi. Daha sonra Arâzî-i Seniyye başkâtipliği üyesi olarak Bağdat’a gönderildi (1896). Bu vazîfede iken Bağdat’ın çeşitli okullarında va- zîfe yaptı. Aşiretler arasında bâzı ihtilafları halletmekle görevlendirildi. Bu vazîfeyi başarı ile yapınca 1900 Martında İstanbul’a döndü. Ali Şeydi Bey, vazifelerinde gösterdiği başarılardan dolayı sırasıyla Hazîne-i Hassa Tahrirat
Son devir Osmanlı devlet adamı ve yazarlarından Ali Şeydi Bey.
Kalemi Mümeyyizi (1901), Baş Mümeyyiz (1904), Baş Müfettiş (1907) oldu. Bu vazifelerdeyken çeşitli rütbe ve nişanlarla mükâfatlandırıldı. Sultan İkinci Abdülhamîd Hanın tahttan indirilmesinden sonra Hazîne-i Hassamn Mâliye Nezâretine bağlanmasıyla, bir süre açıkta kaldı. Bir süre sonra hizmeti göz önünde tutularak Dâhiliye Nezâreti Müfettişliğine tâyin edildi (1909). Aynı sene Sultan Re- şâd’ın emri ile kurulan Târih-i Osmânî Encümenine dâimi üye seçildi. 1913-1919 seneleri arasında sırasıyla Adana Vâli Vekilliği, Dâhiliye Nezâreti Teftiş Heyeti Umum Müdür Vekilliği, Bolu ve Çatalca Mutasarrıflığı ve Elazığ Vâliliğinde görev aldı. Daha sonra Mekteb-i Mülkiyede öğretmenlikte bulundu. Trabzon Mebusu olarak meclise girdi ise de aynı senenin Ekim ayında vefât etti.
Ali Şeydi Bey, eserleri ile Türk eğitim ve fikir hayatına önemli hizmetlerde bulunmuştur. Ona göre ilerlemek için halkın kültür seviyesini yükseltmek ve batının ilim ve fen alanındaki buluşlarını öğrenmek lâzımdır. Bu yüzden ders kitabı mâhiyetinde irili ufaklı birçok kitap yazmıştır. Alfabe değişikliğine karşı çıkarak, bunun getireceği zararları anlatan küçük bir risâle de yazmıştır.
Ali Şeydi Beyin yazdığı eserlerden bâzıları şunlardır: 1) Resimli Kamûs-i Osmânî: Lügat türünde bir eser olan kitapta 40.000 madde başı vardır. 2) Seci’ ve Kâfiye Lügati, 3) Defter-i Ga- latât, 4) Musavver Dâiret-ül-Mearif, 5) Latin Hurûfu Lisânımızda Kabil-i Tatbik midir?: Alfabe değişikliğine karşı yazdığı risâledir. 6) Resimli Yeni Lügat, 7) Güldeste-i Bedâyi, 8) Ki- tâbet Dersleri, 9) Hükûmât-ı İslâmiyye Târihi, 10) M ekâtib-i İdâdiye Şakirdânına Mahsus Devlet-i Osmâniyye Târihi, 11) Târih-i Umûmî, 12) Musâhabât-ı Ahlâkiyye.