A N T R A S E N

Alizarin boyaların yapımında kullanılan, maden kömürü katranının son damıtma ürünlerinden bir hidrokarbon. Formülü C14Hı0 olup üç tane aromatik halkadan meydana gelmiştir. Antrasen
Antimon’un elde edildiği Antimonit minerali.
eskiden beri bilinen bir elementtir. Atom numarası 51 ve atom ağırlığı 121,75’dir. Yoğunluğu 4,6 gr/cm3’tür. Periyodik cetvelde 5A grubunda bulunur. Kimyâsal olarak daha ziyade metalik özelliklere sâhipse de metallere benzemeyen bâzı davranışları da vardır. Dört çeşit allotropu mevcuttur. 1. En çok bilineni ve en kararlı olanı, kristal hâlinde olup kırılgan, gümüş renginde metaldir. Erime noktası 630 ve kaynama noktası 1380°C dir. Özgül ağırlığı 6,7 gr/cm3’tür. 2. Gri antimon, oda sıcaklığında kararlıdır. 3. Sarı antimon, Sb4 şeklindedir -90°C de kararlıdır. 4. Siyah antimon, antimon triklorürün elektrolizinden elde edilir. Hafif bir darbe ile patlar ve gri antimona dönüşür. Bulunuşu: Antimon mineralleri dünyâda geniş bir alana yayılmış olarak bulunur. Türkiye, Çin, ABD, Çokoslovakya Avusturya, Yugoslavya, Meksika, Kanada. Kuzey Afrika ve Bolivya antimon üreticisidir. Stibnit (Antimon sülfür Sb2S,) antimon kaynağı olarak en önemli mineraldir. Antimonun diğer mineralleri antimon oksit ve antimon oksi sülfürdür. Elde edilişi: Antimon Sb2S3’ün demir parçaları ile eritilmesinden elde edilir. Yüksek kalitedeki antimon elektrolizle elde edilir. Bileşikleri: Antimon, bileşiklerinde -3, +3, +5 değerliklerini alabilir.
Stibin denilen antimon hidrür (SbH3) zehirli ve renksiz bir gazdır. Kullanıldığı yerler: Antimon alaşımlarda kullanılır. Kalay, kurşun gibi yumuşak metaller antimon ile sert alaşımlar verir. % 6-8 arasında antimon ihtivâ eden kurşun alaşımları sert ve aside dayanıklıdır. Sülfat asidi etki etmez. Bu alaşımlardan batarya (akümülatör) plakları, matbaa harfleri yapılır. Ayrıca sezyumla berâber katot lambaları yapımında ve kızılaltı ışınları bulucusu olarak kullanılan fotosellerin üretiminde kullanılır. Oksitleri ise, saydam olmayan sır yapımında, cam ve seramiklere renk vermede kullanılır. Antimonun bileşiklerinden antimon sülfür cep- hâne ve kibrit yapımında, antimon trioksit ile antimon triklorür aleve dayanıklı kumaş üretiminde, gene antimon trioksit hem pigment hem de yanmayı yavaşlatan eleman olarak boyalarda ve plastiklerde kullanılır. Boyalarda pigment olarak kullanılan birçok antimon bileşiği vardır; organik tuzlarından antimon-potasyum tartarat (tartar emetik) dokuma sanâyiinde boya sabitleştirici, tıpta da balgam sök- türücü ve kusturucu olarak kullanılır. Yine antimonun bâzı organik bileşikleri de çeşitli tropikal hastalıkların tedâvîsinde kullanılır. Antimon zehirlenmesi: Ağız veya teneffüs yoluyla alınan bâzı antimon bileşiklerinin vücu) dokuları ve fonksiyonları üzerindeki zararlı etkileri. Antimon zehirlenmesinin belirtileri arsenik ze- hirlenmesininkine benzer. Antimon zehirlenmesi, iyi emâye kaplanmamış paketler içinde satışa sunulan ve emâye kaplamadan çözünen antimon oksitle karışmış olan asitl meyve sularının içilmesiyle ortaya çıkar. Solucar ve mantar hastalıklarının tedâvîsinde ve kusturu cu olarak kullanılan tartar emetik gibi ilaçlarıı arka arkaya kullanılması da zehirlenmeye yol aça bilir. Buna mukabil antimonun sanâyideki kulla nımı, antimon bileşikleriyle çalışan iş yerlerinde ki ağır zehirlenme olayları ile bağlantılı görülme mektedir.