PUGAÇEV

(Yemelyân İvanoviç), Don kazağı (Zimoveyskaya 1742’ye doğr. -Moskova 1775), 1773-74 rus halk ayaklanmasının önderi. 1771’de imparatorluk ordusundaki askerlik görevini terk ederek, İayk vadisindeki (Ural) Kazaklar’ın ve Sta- rovyerıylar’ın yanına sığındı. 1773-74’te, “mujiklerin ve Kazaklar’ın ç’arı” imparator Pyotr III olduğunu ileri sürerek, onun tahtını gasbeden Yekaterina Il’yi devirmek üzere Kazaklar’dan, köylülerden ve azınlıklardan oluşan birçok birlik topladı. Ka- zaklar’a özerklik sözü verdiği İayk Kazakları’nı, kendisine silah sağlayan Ural’daki metalürji fabrikaları işçilerini ve Başkırtlar’ı çevresine toplayarak, Orenburg eyaletinin büyük bölümünü egemenliği altına aldı. Bununla birlikte mart 1774’te, altı aydan beri kuşattığı Orenburg’dan ayrılmak zorunda kalması üzerine Kazan’a ve Volga bölgesine geçti. Temmuz 1774’te yayımladığı bir bildiriyle sertliğin ve soyluluğun kaldırıldığını ilan etti ve Volga havzasındaki köylülerin genel ayaklanmasına yol açtı. Ayaklanan köylüler, memurları ve sen- yörleri öldürdüler. Ağustos ayından başlayarak Yekaterina II, Türk-Rus savaşı’nın son bulmasıyla serbest kalan orduyu isyancılar üstüne gönderebildi. Pugaçev tutuklanarak yetkililere teslim edildi (eylül 1774). Moskova’da yargılandı ve dört yoldaşıyla birlikte idam edildi. Serflik kaldırılana kadar rus yönetici sınıflar yeni bir pu- gaçevşçina’nın patlak vermesi korkusu yaşadılar.