İSTANBUL LATİN imparatorluğu

Doğu Roma imparatorluğunun enkazı üzerinde haçlılar tarafından kurulan devletin adı. Dördüncü Haçlı seferi İstanbul’un ele geFoto. N. Erktltç (MEYDAN) çirilmesiyle sonuçlandı (12 nisan 1204) ve üç gün devam eden bir yağmanın arkasından haçlılar daha mart ayında yaptıkları anlaşmayı uyguladılar. Venedikliler Ayasofya’ya bir patrik ve Venedik piskoposluk meclisi üyelerini yerleştirdiler. Altı yüksek rahip ve altı barondan bir seçim kurulu Flandre ve Hainaut kontu Baudouin I’i imparatorluğa seçti. Baudouin’in rakibi Boniface de Montferrat Selânik kralı oldu. 1204 Sonlarında fethedilmiş ve edilecek topraklara dayanan ve Selânik krallığını dışarda bırakan yeni bir paylaşma yapıldı, imparator toprakların dörtte birini elde etti, Venedik ve haçlılar geri kalanı yarı yarıya bölüştüler. Gerçekte Boniface hemen bütün Yunanistan’ı, Venedik adalarını, Baudouin de Trakya ile Küçük Asya’yı ele geçirdi. Baudouin Asya’da İznik Yunan imparatorluğunun kurucusu Theodor Lascaris üe karşılaştı. Bulgar çarı Kalojan ile de arası açılmıştı. Kalojan, imparatoru Edirne’de yendi ve esir etti (14 nisan 1205). Baudouin esarette öldü. Kardeşi imparator Henri de (1206- 1216) Kalojen tarafından zulme uğradı. Henri Yunanlılarla birleşti. Çarın ölümünden sonra Bulgarları Filibe’de bozguna uğrattı (1208). Ravenique parlamentosunda (1209) Selânik krallığı, imparatorluğa bağlandı. Achaie prensliğinin bir parçası oldu. Henri, Lascaris’e karşı Türklerle anlaştı, yunan ve bulgar prenslerine boyun eğdirdi. Achaie prensi, Naxos dükü, Negrepont derebeyleri ve öbür baronlar Henri’ye bağlılıklarını bildirdiler. Tımarlara şövalyelerini yerleştirdi. imparatorluk sarayında Bizans gelenekleri devam etmekteydi: imparatorluk alâmeti (kırmızı çizme), altın mühür ve niyaz beratları üzerinde kırmızı harflerle imza v.- b. B izans imtiyazlarını taşıyan soylu kişiler aslen batılı büyük subayların işlerine karışıyorlardı. İstanbul şehrinin sekizde üçünü ellerinde bulunduran Venedikliler Karadeniz yolunu tamamen açarak Cenevizli rakiplerinin zararına İktisadî hayatı kontrolleri altında tutuyorlardı. Baş hâkimleri güçlü bir şahsiyetti. Şehrin ele geçirilmesinden sonra bir latin patrik tayin edildi, yunan metropolitler, itaat etmeyi kabul etmedikleri için görevlerinden atıldılar. Yerlerine Papa innocentius IIl’ün hoşnutsuzluğuna yolaçan şartlar altında latin din adamları tayin edildi. Papalar latin kilisesi teşkilâtlarını düzenlemek için Ravenique antlaşmasına (1210) göre imparator ve baronlara elçiler göndermek zorunda kaldılar. Yunanlılar papazlarını, latin piskoposlara az veya çok bağlı görünerek korudular. Latin manastırlarının yanında yunan manastırları (özellikle Mont Athos), latinlerin müdahalesinden uzakta yaşamalarını devam ettirdiler. İznik’te sığınan yunan patriği ile kiliseleri birleştirmek amacı yle papalık elçilerinin yaptıkları görüşmeler sonuç vermeden uzun zaman sürüp gitti. Henri, ölmeden önce Haçlı seferini Suriye’ye yapılacak bir seferle tamamlamayı düşünüyordu. Yerini Pierre de Courtenay ile evli olan (1217) kız kardeşi Yollanda aldı (1217-1219). Fakat Pierre, Arnavutluk’a geçerken (1217) Epir’de kendisini bağımsız sayan yunan despotu tarafından yakalandı. Esir olarak öldü. Yolanda da oğlu Baudouin II’nin doğumundan (1219) pek az sonra öldü. İstanbul’a davet edilip imparatorluk tacı giydirilen Robert de Courtenay (1221-1228) iznik’in yeni imparatoru Jean Vatatzes III tarafından mağlûp edildi (1244). Böylece imparatorluk İstanbul çevresinden ibaret kalacak kadar küçüldü, Epir despotu da aynı tarihlerde Selânik’i ele geçirdi. Baronlar, Kudüs’ün eski kralı Jean de Brienne’i çağırdılar. Taç giyen yeni imparator, kızını genç Baudouin ile evlendirdi. Jean İstanbul’u, Vatatzes, Epir despotu ve Bulgar çarından kurulu bir koalisyona, karşı savundu (1235-1236). 1237’- de öldü. Baudouin II, imparatorluğu rekabetlere, batıdan neredeyse dilenerek alınan yardımlara ve her çeşit imtiyazlara dayanarak elinde tutabildi. (Bk. baudouİn ii). Bununla beraber Michel Paleologos’un bir baskın sonucu İstanbul’u ele geçirmesine engel olamadı (1261). Baudouin II Selânik krallığını Bourgogne düküne, Achaie tımarını Napoli kralına bırakarak tahtını geri almak için boş yere uğraştı. Kendisinin (1273) ve oğlu Philippe’in ölümünden (1283) sonra imparatorluk unvanı Valois hanedanına, sonra da Anjou’ların Napoli dalına geçti,