İskender lahti

Sayda’da (Fenike), Osman Hamdi Bey tarafından krallar nekropolün- de (mezarlık) bulunan (1887) 21 lahitten biri. Mezar soyguncularının tahrip ettiği lahit, parçalar halinde İstanbul’a getirildi ve birleştirildi. Yunanistan’ın ünlü pentelikon mermerinden yapılmış olan lahitte boya da kullanılmıştır. Bir tekne ve bir kapaktan meydana gelir. Yüksekliği 2,12. uzunluğu 3,18, genişliği 1,67 m’dir. Lahtin şekil ve üslûbu tamamıyle bir yunan tapınağına benzer. Uzun taraflarından birinde Persler ile Yunanlılar arasındaki savaş; diğerinde aslan avı sahnesi yer alır. Kısa taraflarıyle bu tarafların alınlığını meydana getiren kısımda da, savaş ve av sahneleri görülür. Uzun taraflarından birinde, başının sol tarafında bir arslan postu bulunan İskender, göğsüne bir ok isabet ettiği için şahlanan bir atın üzerinde, bir pers askerinin cesedinin üstünden atlamakta ve mızrağıyle de pers süvarisini vurmağa hazırlanmaktadır. Sağ ‘köşede, bir makedonyalı süvari, atına bir ok saplanmış olmasına rağmen, pers süvarisini öldürmektedir. Başından yaralanan bu süvari, bir pers askerinin kolları arasında can vermektedir. Sağ ve sol gruplar arasında iki piyadenin mücadelesi, İskender’e nişan alan pers okçusu, piyadeye kılıç çeken yunanlı süvari, diğer bir pers okçusu vardır, ikinci uzun cephede ortada yaralarından kan akan iri bir arslan, bir pers süvarisinin atına pençesini geçirmekte ve dişleriyle de göğsünü parçalamaktadır. Her iki taraftan süvarinin yardımına gelenler vardır ve arslanın arkasındaki pers askeri, arslana baltasını indirmektedir. Arslanın solundaki, başı a- çık, yalnız, krallık alâmeti taşıyan süvari İskender’dir. Sol köşede ok atar durumda gösterilen şahıs bir pers askeridir. Sağ köşede de savaş sahnesiyle ilgili olmayan bir geyik avı görülmektedir. Birinci kısa tarafta, bir pers süvarisi attan inerek baltasıyle, arkasındaki kalkanlı şahıs da mızrağıyle bir kaplana hücum etmektedir. Bu cephenin üçgen şeklindeki a- lıAlığında bir süvari, diz çökerek kendjni savunan bir savaşçıyı öldürmekte ve diğer taraftan bu şahsa yardıma gelenler görülmektedir. ikinci kısa tarafta, ortada bir süvari, yere düşen çıplak ibr şahsa mızrakla hücum etmektedir. Sağ ve sol uçlarda da pers ve yunan savaşçıları arasında çarpışma olmaktadır. Aynı tarafın alınlığında da böyle bir savaş sahnesi yer alır. Lahtin kapağı, iki satıhtan meydana gelmiştir; üzeri kiremit biçiminde oyulmuştur. Saçağın iki uzun yüzünde oluk yerine on ikişer keçi kafası ve bunların her birinin aralarına rastlamak üzere de dokuz kadın başı vardır. Kapağın dört köşesinde de, ağızlarım açmış durumda yatan dört arslan, damın akroterini meydana getirmektedir. Lahtin, İskender’den sonra yaşamış bir fenike kralına ait olması muhtemeldir. Arkeologların M. ö. IV. yy.’a ait olduğunu bildirdikleri İskender lahti’nin bulunduğu nekro- pol nemli olduğu için boyaları kısmen kaybolmuştur. (M)