İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI NDA TÜRKİYE
ikinci Dünya Savaşı yıllannda, Türkiye’nin başlıca kaygısı savaşın dışında kalmaktı. Türkiye, Sovyetler Birliği ve Mihver Devletleri ile ilişkilerde azamî dikkati göstermek koşuluyla Müttefiklerin yanında yer almayı tercih etti; savaş başladıktan sonra 19 eylül 1939’da Ingiltere ve Fransa ile bir karşılıklı yardım antlaşması imzaladı. Bu antlaşmayla Türkiye, savaş Akdeniz’e bulaşırsa Müttefikler’e yardım etmeyi taahhüt ediyordu. Türkiye antlaşmaya, ittifak hükümlerinin hiçbir surette Türkiye’yi Sovyeder Birliği ile bir çatışmaya sürükleyemeyeceğine ilişkin bir çekince koydu. 1940 yazında Alman ordularının Paris önlerine geldiği sırada İtalya’nın savaşa girmesi Türkiye’yi zor durumda bıraktı. Müttefikler, Türkiye’den ittifak antlaşmasıyla üstlendiği yükümlülüğü yerine getirmesini talep ettiler. Ancak, Türkiye, bir saldınya uğramadığı sürece, savaşa katılmamak eğilimindeydi. Çeşitli mazeretler ileri sürerek savaşa girmekten kaçındı. Bu arada 24 mart 1941’de Sovyetler Birliği, 18 haziran 1941’de de Almanya ile birer saldırmazlık paktı imzaladı. 1941 haziranında Almanya’nın Sovyetler Birliği’ne saldırması, Alman-Sovyet işbirliği kuşkusunu ortadan kaldırdı ve Türkiye’yi rahatlattı. Müttefikler ile Mihver Devletleri arasında bir denge politikası izleyen Türkiye’nin bu tutumu iki tarafı da tatmin etmekteydi. Ancak, Müttefikler, sonuca daha çabuk ulaşabilmek için Türkiye’yi savaşa sokma çabalarını artırdılar. Mihver Devletleri’nin yıkımın eşiğine geldiği sırada, Türkiye, ilk adımı attı, nisan 1944’te, Almanya’ya krom sevkiyatını durdurdu; ağustos 1944;te Almanya, ocak 1945?te de Japonya ile diplomatik ilişkilerini kesti. Türkiye’nin 23 şubat 1945’te, Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etmesi, pratikte bir değer taşımıyordu ve savaş sonrası yeniden biçimlenen dünyada bir süre yalnız kalmasını engelleyemedi.
