Kanzalar

Kanzalar, kansalar ya da kolar olarak da bilinir, bugün ABD’nin Kansas eyaletinin orta kesimini oluşturan bölgede, Kansas ve Şaline ırmakları boyunda yaşayan ve Siu öbeğinden bir dil konuşan Kuzey Amerika Yerli halkı. Omaha, Ozaç, Kuvapo ve Ponkalarla akrabadırlar. Avcılıkla çiftçiliği birleştirmiş yarı göçebe bir halk olan Kanzalar, gevşek bir yapı içinde örgütlenmiş köylerde yaşarlardı. Köyler, önceleri bilgelik ve yürekliliğiyle öne çıkan şeflerce yönetilirken, sonradan şeflik babadan oğula geçmeye başladı. Koni biçimli büyük kulübelerde oturan. Ranzalarda bazen iki ya da üç ailenin bir arada yaşadığı da olurdu. Erkekler, geyik derisi pantalonların üzerine kalçalarını örten bir bez bağlarlar ve başın üstünden enseye doğru uzanan bir tutam saç dışında yüzleriyle başlarını tıraş ederlerdi.

Kanzalarm dinsel inanışında, her biri güneş, ışık, karanlık, orman, ova gibi doğayla ilgili işlevler taşıyan ve güçlerine ya da önem derecelerine göre farklılık gösteren wakan{*) adlı gizemli ruhlar vardı. Ergenlik çağma gelmiş oğlanlar, geçiş töreninin bir parçası olarak topluluktan uzaklaşır, doğaüstü güçlerle ve gelecekteki başarılarıyla ilgili düşler görmek üzere bir süre tek başlarına kalıp benliklerinden sıyrılmaya çalışırlardı. Cenaze törenleri de çok karmaşıktı; kadınlar ölünün yüzünü boyayıp üzerini ağaç kabukları ve bizon derisiyle örttükten sonra ölüler ülkesine giden yol tarif edilirdi. Ardından ölü giysileri, silahları, çubuğu ve biraz yiyecekle birlikte tepede derin olmayan bir mezara konur, üzeri kaya parçalarıyla örtülürdü.

Kanzalar 1846’da Kansas’taki Council Grove’da bir kampa, 1873’te de Yerli Topraklan’na (bugün Oklahoma) yerleştirildiler. Ranzaların Tarihöncesi dönemde Atlas Okyanusu kıyısında yaşadıkları ve birkaç aşamada göç ettikleri sanılmaktadır. Meskuakiler, Omahalar, Ozaçlar, Pavniler ve Şayenlerle sürekli savaşmaları nüfuslarının azalmasına yol açtı. Ispanyol, İngiliz, Fransız koloniciler ve son olarak da ABD, Ranzaların geçimlik ekonomisine darbe vurdu. 18. yüzyıl sonlarında bin kişi olduğu sanılan Ranzalardan 20. yüzyıl sonlarında geriye Oklahoma’da yaşayan yaklaşık 600 kişi kaldı.

, kansalar ya da kolar olarak da bilinir, bugün ABD’nin Kansas eyaletinin orta kesimini oluşturan bölgede, Kansas ve Şaline ırmakları boyunda yaşayan ve Siu öbeğinden bir dil konuşan Kuzey Amerika Yerli halkı. Omaha, Ozaç, Kuvapo ve Ponkalarla akrabadırlar. Avcılıkla çiftçiliği birleştirmiş yarı göçebe bir halk olan Kanzalar, gevşek bir yapı içinde örgütlenmiş köylerde yaşarlardı. Köyler, önceleri bilgelik ve yürekliliğiyle öne çıkan şeflerce yönetilirken, sonradan şeflik babadan oğula geçmeye başladı. Koni biçimli büyük kulübelerde oturan. Ranzalarda bazen iki ya da üç ailenin bir arada yaşadığı da olurdu. Erkekler, geyik derisi pantalonların üzerine kalçalarını örten bir bez bağlarlar ve başın üstünden enseye doğru uzanan bir tutam saç dışında yüzleriyle başlarını tıraş ederlerdi.

Kanzalarm dinsel inanışında, her biri güneş, ışık, karanlık, orman, ova gibi doğayla ilgili işlevler taşıyan ve güçlerine ya da önem derecelerine göre farklılık gösteren wakan{*) adlı gizemli ruhlar vardı. Ergenlik çağma gelmiş oğlanlar, geçiş töreninin bir parçası olarak topluluktan uzaklaşır, doğaüstü güçlerle ve gelecekteki başarılarıyla ilgili düşler görmek üzere bir süre tek başlarına kalıp benliklerinden sıyrılmaya çalışırlardı. Cenaze törenleri de çok karmaşıktı; kadınlar ölünün yüzünü boyayıp üzerini ağaç kabukları ve bizon derisiyle örttükten sonra ölüler ülkesine giden yol tarif edilirdi. Ardından ölü giysileri, silahları, çubuğu ve biraz yiyecekle birlikte tepede derin olmayan bir mezara konur, üzeri kaya parçalarıyla örtülürdü.

Kanzalar 1846’da Kansas’taki Council Grove’da bir kampa, 1873’te de Yerli Topraklan’na (bugün Oklahoma) yerleştirildiler. Ranzaların Tarihöncesi dönemde Atlas Okyanusu kıyısında yaşadıkları ve birkaç aşamada göç ettikleri sanılmaktadır. Meskuakiler, Omahalar, Ozaçlar, Pavniler ve Şayenlerle sürekli savaşmaları nüfuslarının azalmasına yol açtı. Ispanyol, İngiliz, Fransız koloniciler ve son olarak da ABD, Ranzaların geçimlik ekonomisine darbe vurdu. 18. yüzyıl sonlarında bin kişi olduğu sanılan Ranzalardan 20. yüzyıl sonlarında geriye Oklahoma’da yaşayan yaklaşık 600 kişi kaldı.