DEREBEYLİK

O rtaçağın Batı A vrupasında
temeli toprak olan sosyolojik, ekonom ik ve siyasî idarelere
verilen isim. Kelime T ürkçe’ye O sm anlı Devleti’nin
son zam anlarında m ütercim lerin feodalite karşılığı
D erebeylik olarak alm alarıyla girmiştir.
Feodalite idaresi R om a ve G erm an toplum larının
yabancı baskılardan, m erkezi idarelerinin otoritelerini
kaybetm esinden dolayı karışıklıklar içinde bulunm asından
doğm uştur. İktisadî faaliyetlerin zayıflayıp her
türlü alış-verişin azaldığı dönem de toplum lar parçalandı.
D aha sonra da birbirleriyle ortak bazı m enfaatlar
karşılığında bütünleştiler. Bu ilk olarak Loire ve M euse
ırm akları arasındaki havalide görüldü. B uradan
A lm anya, Kuzey ve G üney İtalya, K uzey İspanya,
İngiltere Lâtin devletlerine yayılmıştır. D okuzuncu yüzyılda
başlayıp onikinci yüzyılda öm rünü tam am layan
Derebeylik rejiminin mal varlığına, kuvvetine göre bir
hiyerarşisi ve buna göre de Unvanları vardır.
Derebeyliğin esasında kuvvetli ve yüksek bir askerî
güç ile bunun için çalışan bir köylü topluluğu vardır.
A skerî gücün sahibi devlet değil, Senyör’dür. M al ve
toprak Senyör’ündür. Köylülere toprak verip onlardan
karşılığında ürün ve her türlü hizm eti isteyen odur.
Adlî işlere de bakan Senyör’ün, T ürk ve İslâm devletlerinde
görülm eyen haklara sahip olm ası ona kadın ve
erkeğe gayrı İnsanî davranm a yetkisi de veriyordu.
Tabiî ki bunlar hep, devlet otoritesinin boşluğundan
faydalanıp kendi başına buyruk olm alarından kaynaklanıyordu.
Senyör’ün hizm etine merasimle kabul olunurdu.
Bu insanlar onun malı olur, hiçbir hak iddia
edemezlerdi. K ulluğa kabulde İncil’in üzerinde yemin
edilerek inanç bakım ından da Senyör’e bağlanırdı.
Senyör’ün ünvanı Süzeren’dir. K endine bağlı vasal’
lar vardır. Vasal Süzeren’in yanında bulunduğu gibi, bir
bölgecJ“ toprak verilerek başka yerde de bulunabilirdi.