ALBERTİ, Leon Battista; İtalya’da mî-mârî sahada Rönesans hareketlerinin öncülüğünü yapan mîmâr ve heykelci. Floransa’nın varlıklı tüccar-bankacı bir âilesine mensûb olan Alberti Leon Battista, âilesinin Floransa dışına sürgün edildiği sırada 1404 senesinde Cenova’da doğdu. Matematik öğrenimini babasından gördü. Padova’da hukuk ve fen bilimleri öğrenimi yaptıktan sonra 1428’de kilise hukuku üzerine doktorasını yaptı.
Hukukçuluk mesleğini sevmediği için 1432’de hümanistleri destekleyen Roma Papalık Başmah-kemesinde sekreter oldu. Kilisenin ileri gelenlerinden biri, Alberti’ye aziz ve şehitlerin hayat hikâyelerini öncelikli Lâtinceyle yeniden yazma vazîfesini verdi. Bundan sonra Alberti’nin geçimini kilise sağladı. Rahipliğe getirilerek papalıktan aldığı sekreterlik maaşının yanısıra Floransa piskoposluğuna âit Gangalandi Manastırından da papazlık maaşı almaya başladı. İlgisini ve mesâisini tamâmen dünyevî konulara yönelterek gösterişli bir hümanist ve teknik yazılar dizisi ortaya çıkardı. Ailesinin sürgün kararı yürürlükten kalkan Alberti, Dördüncü Eugenus’un papalık maiyetiyle birlikte Floransa, Bologna ve
Ferrara’ya gitti.
Floransa’da heykelci Danetello ve Mîmâr Bru-nellechi ile kurduğu yakın ilişki neticesinde resimde perspektifi sistemleştirdi. 1436 senesinde Resim Üzerine adlı kitabında ilk defa üç boyutlu bir görüntünün, iki boyutlu bir levhaya veya duvar yüzeyine resmedilmesine dâir kuralları açıkladı. İtalyan resim ve kabartma sanatını doğrudan ve derinden etkileyen kitap, perspektife dayalı Rönesans üslûbunun ferah ve geometrik düzenli kusursuz mekânının ortaya çıkmasına sebeb oldu. Daha sonraları ressam Piero Della Francesca ve Leo-nardo gibi kimseler onun çalışmasını iyice geliştirdiler. İzdüşümsel perspektifte Alberti’nin İlkeleri temel taşı olarak kaldı.
Kristof Colombo’ya ilk yolculuğunda yol gösteren haritayı sağlayan Kozmograf Paolo Tosca-nelli ile kurduğu dostluk da Alberti’nin coğrafya ve astronomi alanında çalışmasını sağladı. Alberti’nin bu bilim dalına yaptığı katkı kendi türünde ilk eser olan bir incelemesidir. Bu incelemede Roma örnek alınarak bir toprak parçasının ölçülerek haritasınm çıkanimasma dâir kuralları belirledi. Yerleşim merkezlerinin ve kırsal alanların planlarının çiziminde temel teşkil eden bu kurallar Alberti’nin Rönesans hareketlerindeki etkisini gösterir.
Alberti, Roma’ya döndükten sonra V. Nicola-us’un mîmârlık danışmam oldu. Mîmârlık Üzerine adlı eserini yazdı. Hayâtının son yirmi yılında mîmârî düşüncelerini birçok önemli yapıda uyguladı. Floransa’da Sta. Maria Novella Kilisesi ve Rucellai Sarayının cephelerinde bu tesir görülür. 1450-1460 seneleri arasında yoğun biçimde mîmârlıkla uğraştı. Rönesans İtalyası’nın değişik kent ve saraylarını gezdi.
Anıt plan ve maketleri de yapan Alberti, Ri-mini’de cephesi zafer takı biçiminde işlenen Ma-latesta Tapınağı (S. Francesco Kilisesi), Manto-va’da S. Sebastiano ve S. Andrea kiliselerinde de mîmârî üslûbunu ortaya koydu.
Edebiyatla ilgili eserleri arasında, komediler, diyaloglar ve Âile Üzerine adlı bir inceleme kitabı da yer alır. Bu kitap Rönesansın ahlâk ve siyâset anlayışı üzerine yazılmış önde gelen eserlerdendir.
Alberti Leon Bottista, 1472 senesinde Ro-ma’da öldü.
