POZOMETRE,
POZOMETRE
resmi çekilecek nesnenin parlaklık durumunu ölçen ve ona göre fotoğraf makinesinin hangi hız ve açıklığa ayarlanması gerektiğini gösteren küçük aygıt. Genellikle selenyum ya da silisyumlu bir fotosel ya da kadmiyum sülfür (CdS) türünden fotoiletken detektörle çalışır. Birçok fotoğraf makinesi de içinden pozometrelidir.
İli Yunan kolonileri ve Roma bu ilerlemeden tedirgin olmaya başladı. manaca baskısından bıkan Messina-Üann yardım isteğini bahane eden (tornalılar, Sicilya’ya geçerek Messi-i oa yı işgal ettiler. Böylece birinci sa-«ş başlamış oldu (264). Savaşın illj yinda Kartaca’nın müttefiki Sirakü^ za Roma’ya yenildi ve barış iste-t mek zorunda kaldı. 263-262’de Ag ■egentum da Roma’nın eline geçti Kentteki Kartaca kuvvetleri çekildi Bundan sonra Roma bir donanms oluşturarak Milae’de Kartaca donan masını yendi. Fakat Roma’nın sava şı Afrika’ya aktarma planı başarılı olamadı. Afrika’ya çıkan Roma ordusu Bagrades’te ağır bir yenilgiye uğradı (255). Roma donanmasıysa Kartaca donanmasıyla birçok deniz savaşı yaparak onu yıpratmasına larşın kesin bir sonuç alamadı. Sonunda büyük kayıplara uğrayarak yok oldu. Bu durumdan Kartaca yeleri kadar yararlanamadı. General Hamilkar Barkas’ı Sicilya’ya gönderip Drepanum ve Lilibaceum’u savunmakla yetinerek Afrika’nın fethine girişti. Roma yeniden büyük biıj donanma inşa edip bu donanmayla Kartacalı amiral Hanno’yu 241’de Aegates Adaları yakınında yenince Hamilkar Barkas Sicilya’da daha tazla tutunamadı. Yapılan barışa gö-
re Kartaca, Sicilya Adası’nı tümüyle boşalttı, on yılda 3.200 talantonluk savaş tazminatı ödemeyi, Lipari Takımadaları’nı boşaltmayı kabul etti (241). Böylece I. Pön Savaşı Roma’nın üstünlüğüyle sona erdi. Bu barıştan kısa bir süre sonra, Roma ikinci bir antlaşmayla, Kartaca’dan Korsika ve Sardinya adalarını da aldı II Pön Savaşı 218-201 yılları aracında oldu. Birinci savaştan, çok bü-. uk kayıplarla çıkan Kartaca, bu kadarını İspanya’da yeni sömürge-kurarak gidermeye çalıştı. Bun-ıa da başarılı oldu. Hamilkar, Hasd-ubal ve özellikle Hamilkar’ın oğiu Hannibal’ın çabalarıyla İspanya’da jek çok koloni kuruldu; kısa süre içinde Kartaca eski zenginliğine ve büyüklüğüne kavuştu. 221’de Kanaca’nın İspanya’daki kuvvetlerinin başına geçen Hannibal, Roma ile ilişkisi olan Sagantum kentini aldı (219). Bunun üzerine Roma, Karta-ca’dan Hannibal’ın kendisine teslimini ve Sagantum’un geri verilmesini istedi. Bu istekleri kabul edilmeyince de Kartaca’ya savaş açtı. II. Pön Savaşı nda her iki tarafın savaş planı saldırı esasına dayanıyordu. Hannibal, Kartaca nın savunması için Afrika’ya bir kıta gönderdi. Ispanya’nın savunmasını da kardeşi Hasdrubal’e bıraktıktan sonra Fransa ve Alp Dağları üzerinden İtalya’ya doğru yola çıktı. Bu yolculuk beş ay sürdü ve sonunda 37 fille takviye edilmiş ordusuyla Kuzey İtalya’ya girdi (218). Önce Kuzey ital-. ya’da Po Ovası’nda oturan Galler ile ittifak yaptı, onlardan ordusuna asker alarak kayıplarını giderdi. Sonra Roma’ya karşı Trebia (218), Trasimenus (217) ve Cannae (216) savaşlarını kazandı. Fakat bütün çabalarına karşılık ne Roma’yı alabildi ne de müttefiklerini Roma’dan ayırabildi. Buna karşılık Roma, İtalya’da Hannibal’a karşı yıpratma savaşına girerken, asıl sonuç alıcı mücadeleyi İtalya dışına, Sicilya, İspanya ve Afrika topraklarına aktarmayı başardı. Bu taktik, savaşın kaderini Roma lehine çevirdi. Sicilya ve İspanya, Kartaca’nın elinden çıktı. Roma donanması Hannibal ile Kartaca arasındaki bağlantıyı kesti ve Roma
204’te Publius Cornelius Scipio komutasındaki bir orduyu Afrika’ya çıkardı. Hannibal İtalya’yı terk ederek anavatanının yardımına koştu. Fakat Kartaca önlerinde, Zama’da, Scipio ile yaptığı savaşı kaybetti (202). Bu yenilgi üzerine Kartaca, Scipio’nun istediği barış koşullarını kabul etmek zorunda kaldı. Bu barışa göre Kartaca, Afrika dışındaki bütün topraklarını bıraktı; savaş esirlerini, göçmenleri, savaş fillerini, on tanesi dışında savaş gemilerini tümüyle Roma’ya teslim etti. Roma’ nın izni olmadan hiç bir savaşa girmemeyi ve Roma’ya 10.000 talantonluk savaş tazminatı ve rehineler vermeyi kabul etti (201). Böylece 17 yıl süren ikinci savaş da Roma’ nın başarısıyla sona erdi. Kartaca güçlü bir devlet olmaktan çıktı ve Roma, Batı Akdeniz bölgesine egemen oldu. III. Pön Savaşı 149-146 yılları arasında yapıldı. II. Pön Savaşları’ndan sonra Hannibal, Kartaca Devleti’nin başına geçmişti. Aldığı önlemler sayesinde Kartaca yeniden kendini toparladı, ekonomik bakımdan Batı Akdeniz’in .güçlü devletlerinden biri oldu. Kartaca’nın güçlenmesi Roma’yı tedirgin etmekteydi. Roma’nın baskısıyla Hannibal, Kartaca’yı terk etti. Bir süre sonra Roma’nın müttefiki Numidia Kralı Massinisa ile Kartaca arasında anlaşmazlık çıktı. Massinisa, Kartaca topraklarına saldırmaya ve ele geçirmeye başladı. Massinisa’nın saldırılarından bıkıp usanan Kartaca’nın, saldırılara karşılık vermesi Roma’ya uzun zamandır aradığı fırsatı yaratmış oldu. Kartaca’nın, Roma’nın izni olmadan bir Roma müttefikiyle savaş yaptığını, dolayısıyla barışı bozduğunu ileri sürerek Kartaca’ya savaş açtı. Bu durumda Kartaca kayıtsız şartsız teslim olmayı ve rehineler vermeyi önerdi. Roma önce bunları kabul ettiyse de bir süre sonra Kartaca kentinin boşaltılıp yıkılmasını, kıyıdan on kilometre içeride yeni bir kent kurulmasını şart koştu. Kartaca’yı Akdeniz’den uzaklaştırmak amacını güden bu teklif üzerine Kartacalılartüm son güçlerini bir araya getirerek Roma’ya karşı savunmaya geçtiler. Romalılar bütün çabalarına karşın Kartaca’yı düşüremediler. 147’de Scipio’nun torunu Scipio Aemillianus, Afrika ordusunun başına getirildi. Romalılar ancak 146’da Kartaca’ya girebildi. Kent, mezarlarına varıncaya dek yakılıp yıkıldı. Halkı köle olarak satıldı. Kartaca topraklarında bir Roma eyaleti, “Provincia Afrika” kuruldu. Kartaca’nın yok olmasıyla sonuçlanan Pön Savaşları, Roma’yı da yıprattı. Roma’da ve İtalya’da nüfus azaldı. Buna bağlı olarak tarım topraklarının bir bölümü terk edildi. Küçük toprak sahipleri topraklarını kaybederek yoksullaşırken bazı kişiler büyük topraklara ve zenginliklere sahip^ oldular. Vergi toplayarak ve ordulara donatım sağlayarak şövalyeler servet yaptılar. Küçük toprak sahiplerinin topraklarını kaybettikten sonra kentlere göç etmesiyle kent pleblerinin sayısı ve yoksulluğu arttı. Senato güçlendi, generajler aşırı bir saygınlık kazandılar. Özellikle bu son gelişmeler nedeniyle Roma demokrasisi bozulmaya başladı