STRAUSS, Johann (1825 Viyana-1899 Viyana), AvusturyalI besteci. “Vals Kralı” olarak da bilinen Strauss, besteci ve orkestra şefi Johann Strauss’un oğludur. Babasının isteği üzerine bir bankada çalışmaya başladı. Babasından gizli ola-
j Johann Strauss
rak keman çalıştı ve 1844’te bir Viyana lokantasında kendi kurduğu küçük bir orkestrayı yönetti. 1849’ da, babasının ölümü üzerine kendi orkestrasıyla babasınınkini birleştirdi ve Rusya ile İngiltere’yi kapsayan bir Avrupa turnesine çıktı. 1870’te, orkestranın şefliğini kardeşleri Josef ve Eduard’a bıraktı. 1872’de New York ve Boston’da konserler yönetti. “Ander Schönen, Blauen Donau” (Mavi Tuna, 1867) adlı ünlü bestesinin ana teması, 19. yüzyıl müziğinin en bilinen melodilerinden biri oldu. Bestelediği 500 dans parçasının 150’den fazlası valsti. Başlıca valsleri: “Morgenblätter” (Sabah Yaprakları, 1864), “Wein, Weib und Gesang” (Şarap, Kadın ve Şarkı, 1869), “Wiener Blut” (Viyana Kanı, 1871). “Die Fledermaus” (Yarasa, 1874) ve “Der Zigeunerbaron” (Çingene Baron, 1885) adlı operetleri de, Viyana operetinin klasikleri arasına girdi.
STRAUSS, Richard (1864 Münih -1949 Garmisch/Partenkirchen), Alman bestecisi ve orkestra şefi. Müzisyen bir aileden gelen Strauss, küçük yaşta keman ve kompozisyon dersleri aldı. 12 yaşında ilk bestesini yaptı. 1883’te Berlin’e giderek, orkestra şefi Hans ve Bülow ile çalıştı. Alexander Ritter’in etkisiyle bestelerinin lirik yönünü geliştirdi. Meiningen Orkestrası (1885-1886), Münih Saray Orkestrası (1886-1889), Weimar Orkestrası (1889-1894) ve Berlin Filarmoni Orkestrası (1894-1895) şefliği yaptı. 1917-1920 yılları arasında beste öğretmenliği yapan Strauss, 1919-1924 dönemindeyse Franz Schalk ile birlikte Viyana Operası’na yönetici oldu. Almanya’da romantizm sonrası müziğin en başarılı bestecilerinden olan Richard St-
sı,
ÆÊÊ
. MBM
igor Stravinski
rauss’un en belirleyici özellikleri parlak orkestrasyonu, şiirsel melodileri, kromatik ahenk anlayışı ve uyumsuz kontrpuanlarıdır. Senfonik şiirlerinde, bu özelliklerini tümüyle ortaya koyar. “Don Juan” (1889), “Macbeth” (1890), ‘Tod und Verklâo-rung” (Ölüm ve Değişim, 1890), “Also Sprach Zarathustra” (Böyle Bu-C yurdu Zerdüşt, 1896) ve “Don Kişot” (1898) başlıca senfonik şiirleridir. Aralarında “Salome”nin de bulunduğu operaları da vardır. 1908’den sonra, müzik stilini sadeleştirme yoluna gitmiştir. Bu eğilimi 1910’da bestelediği “Der Rosenkavailer”de (Güllü Şövalye) belirginleşir. Kullandığı müzik biçimlerinin tutarsızlığına rağmen, Strauss’un besteleri, orkestra repertuvarlarının vazgeçil-; mez parçalarıdır. ■ ‘
STRAVİNSKİ, İgor (1882 Lomonosov/Petersburg- 1971 New York), Rus bestecisi. Müzisyen bir aileden gelir. Kısa bir süre Rimski-Korsa-kov’dan gördüğü dersler dışında kendi kendini yetiştirdi. ‘The Firebird” (Ateş Kuşu) balesinin 1910’da Paris’te sahnelenmesiyle uluslararası üne kavuşan Stravinski, 1911’de Petrouchka” (Petruşka), 1913’tede The Rite of Spring” (Bahar Ayini) adlı bale müziklerini yazdı. I. Dünya Savaşı sırasında yurdundan ayrılarak İsviçre’ye yerleşti. 1924’ten son-. ra, Avrupa ve Amerika’da piyanist’ ve orkestra şefi olarak turnelere çıktı ve kendi yapıtlarını yorumladı. 1920-1939 yılları arasında Fransa’da oturduktan sonra, Harvard Üniversitesi’nde konferanslar vermek üzere ABD’ye gitti ve II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Hollywo-od’a yerleşip Amerikan vatandaşı oldu. 20. yüzyılın bellibaşlı bütün müzik akımlarını denedi. Birinci döne-
1973
9
