Stanley, Sir Henry Morton
İngiliz gazetecisi ve gezgini (Denbigh, VVales 1841- Londra 1904). Bir gemide muçoluk yaparken NevvOr-
(uizeteci ve gezgin Sir Henry Martin Stanley, Afrika’ya ilk gezisinde, üç yıldır haber alınamayan David l.ivingstone’u bulmuş, sonraki seferlerinde Afrika’nın iç kesimini keşfederek,
Kongo ırmağını ^ kaynağından Atlas okyanusuna kadar ‘ izlemiştir.
leanslı tüccar Stanley tarafından evlat edinilen Sir Henry Morton Stanley (asıl adı John Rovvlands’dir), Ayrılık Sa- vaşı’nda, Konfederasyon yandaşları ordusunda savaştı. Gazetecilik yapıp, üç yıldır haber alınamayan Livings- tone’u bulmakla görevlendirilince, önce Zengibar’a (Ocak 1871), sonra Ucici’ye giderek, Livingstone’u buldu (10 Kasım 1871). Livingstone ölünce, onun keşiflerini sürdürmek için yeniden Zengibar’a dönüp (1874 sonu), Ekvator Afrikası’nı doğudan batıya aştı; Victoria- Nyanza gölünü ve Uganda’yı keşfetti, Ruvvenzori’yi ve Albert-Nyanza gölünü buldu. Tanganyika, Zaire ve Kongo’yu dolaşıp (1877), Belçika kralı Leopold ll’nin kurduğu (1876) Uluslararası Afrika Derneği’nin hizmetine girerek, büyük bir gezi heyetinin başında Stanley Pool’a (günümüzde Malebo Pool) ulaştı (1879-1884). Leopold gölünü bulup, yerli kabilelerin şefleriyle anlaşmalar yaparak, Kongo ırmağının sol kıyısının Afrika Derneği’nin malı olmasını sağladı. Vadeley bölgesinde kuşatılan Emin Paşa’yı kurtarıp (1888), gezginlikten vazgeçerek İngiltere’ye döndü ve Avam Kamarası’na üye seçildi.
Başlıca yapıtları: How I Found Livingstone (Livingstone’u Nasıl Buldum?, 1872); Through the Dark Conti- nent (Siyahlar Kıtasında, 1787); İn Darkest Afrika (Kara Afrika’da, 1890); Through South Africa (Güney Afrika’da, 1898).
