Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
Avrupa ve Asya’da eski devlet. Ülkenin coğrafyası ve 1918’den önceki tarihi için Bk.: RUS DEVRİMİ, 1905; RUS DEVRİMİ, 1917; RUSYA TARİH.
İç savaşlar dönemi. Devrim gerçekleştirildikten sonra, Rustoplumunun içindeki çatışmalar ve ülkenin geleceğiyle ilgili görüşlerdeki derin ayrılıklar nedeniyle, çarın birleştirici kişiliğinin ortadan kalkmasıyla, iç savaştan sakınma şansı pek yoktu. Silahlı çatışma 1918’de başladı ve Bolşevik yönetimine yönelik tehditlerin çeşitliliği nedeniyle, çok geçmeden bir “iç savaş” değil “iç savaşlar” özelliği aldı. Bolşevik yönetimine yönelik tehdit kaynakları birkaç gruba ayrılıyordu. Temelde, “Çarlık Rus- yasfnın seçkin sınıflarına dayanan Beyazlar, Sibirya’da Aleksandr Kolçak’ın, güney kesimde de Anton Deni- kin’in komutasında silaha sarılmışlardı. Bu arada ulusal azınlıklar da, merkezî otoritenin geçici olarak yıkılmasını fırsat bilerek bağımsızlıklarını ilan etmişlerdi: Bunlardan Polonya, Finlandiya ve Baltık devletleri gibi bazıları, başarılı oldular; öbür ulusal azınlıklıklarsa, çok geçmeden yeniden Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birli- ği’nin (Sovyetler Birliği, SSCB de denir), sınırları içine alındılar. Ayrıca, topluca “Yeşiller” adı verilen köylü ayaklanmacılar da silaha sarılmışlardı. İngiltere, Fransa, ABD ve Japonya gibi büyük devletler de, Bolşevik rejimini devirmek amacıyla, duruma müdahale ettiler. Bolşevikler, düşmanlan arasındaki çıkar çatışmaları ve eşgüdüm yoksunluğu nedeniyle, bütün bu saldırılara karşın ayakta kalmayı başardılarsa da, Birinci Dünya Sa- vaşı’mn ve iç savaşların yol açmış olduğu yıkım, normal toplumun işleyişinde eşi görülmemiş bir çöküşe yol açtı. Birbiriyle çatışan bütün güçlerin izledikleri amansız seferberlik siyasetleri, ekonomik sıkıntıları daha da ağırlaştırdı. 1920 yıllarında iç savaşların durulmaya başlamasının ve sona ermesinin ardından, Volga bölgesinde 1921 -22‘de patlak veren kıtlıkla, toplum daha da zayıfladı.
Bolşevikleri iktidara getiren koşulların, uzun vadede de birçok sonucu oldu. 1917 Rus Devrimi, askerî yenilginin sonucu olarak patlak vermişti ve Bolşevik yönetimin temel işlevi, ülkenin varlığına yönelecek benzer bir tehdidin yeniden ortaya çıkmasını önlemekti. Bolşevikler, bu amaca ulaşmak için, toplumu toptan seferber etmek, artsız arasız propaganda ve ekonomiyi merkezden düzenleme tekniklerine başvurdular.
Komünist Partisi’nin en önemli başarısı, eski çarlık ordusunun yıkıntılarından yeni bir Kızıl Ordu’nun kurulması (büyük ölçüde Lev Troçki tarafından) oldu. Bu önceden kestirilemeyecek bir başarıydı; çünkü Komünist Partisi, militarizme ve Almanya’yla savaşa şiddetle karşı çıkmış bir işçi sınıfının partisiydi.
Yeni Ekonomi Politikası (NEP). Kızıl Ordu’nun kurulmasını sağlayan tutum değişikliğine paralel olarak, ekonomi alanında da, 1921’de Yeni Ekonomi Politikası (NEP) ilan edildi. NEP’in özünü, önceliklerdeki değişme oluşturuyor, seferberlik nedeniyle halka uygulanmış ağır baskı siyasetinden, ortak çalışma ve üretimin artırılmasını etkin biçimde destekleme siyasetine geçiliyordu. NEP, çoğunlukla, Bolşeviklerin seferberlik siyasetlerine daha sonra verilmiş olan adıyla “savaş komünizmi” köktenciliğinden, keskin bir dönüş olarak gösterilir; buna karşılık, pek çok bakımdan, olaylara bakışta,
1917’den başlayarak süregelmekte olan değişikliğin tamamlanmasını oluşturur. Bolşevikler, iktidarı ele geçirmelerinden önce, sınıf savaşımına öncelik tanıyan ve bütün sorunların suçunu “seçkinlerin sabotajına” yükleyen bir partinin üyeleriyken, iktidarı, ele geçirdikten sonra, ulusal sorunların sorumluluğunu üstlenmek, köylülerle ve “burjuva uzmanlar” (profesyoneller) gibi topluluklarla birlikte çalışmak zorunda kaldılar. Bu “ortak” çalışmacı bakış açısı, geçmişten devralınan militan sınıfsal bakış açısıyla, huzursuz bir beraberlik içinde yaşama geçirildi.
Bolşeviklerin yıkılışın ve toplumsal çöküşün orta yerinde ayakta kalma savaşımı, partinin tartışmasız birliği ve disiplini üstünde önemle durmalarına yol açtı. İktidar deneyimi, yüksek örgüt disiplininin gerekliliği konusunda partide daha önce belirmiş olan düşünceleri doğrulamış oldu.