Bilim ve Teknoloji Haberleri

Bir yandan, Mars’a inen Pathfin- der’in zaferi kutlanırken, diğer yan­dan, bilim adamları, uzayda Apollo 13’den bu yana gerçekleştirilen en karmaşık kurtarma operasyonuyla uğraşıyorlar.

Dünya’nın yörüngesindeki bu karmaşaya neden olan olay 25 Hazi- ran’da gerçekleşti. Erzak taşıyan bir uzay aracı (Spektr) Mir Uzay İstas­yonuyla, deneme amacıyla yapılan birleştirme sırasında çarpıştı. Spektr, NASA’nın bilim deneyleri için hazır­lanan birtakım düzenekler taşıyor­du.

Çarpışmadan sonra, Mir İstasyo­nunun basıncında bir miktar düşme görüldü. Normal basınç 760 mm (Hg) iken, 675 mm’ye düştü. Kısa bir süre sonra, basınç yeniden yük­seltilebildi.

En büyük hasar, Spektr modü­lünde meydana geldi. Güneş panel­leri zarar gören modül aynı zamanda, basınç kaybediyordu. Uçuş kontro­lörleri, güneş panellerini tamir ede­bilmek için birtakım çözüm yolları aramaya başladılar. Bunun üzerine, aracı tamir etmek için gerekli araç- gereci bulunduracak bir kapsülün gönderilmesi kararlaştırıldı. Bu yeni modül, hasarı tamir etmek için ge­rekli araç gerecin yanında bilgisa­yarlar ve bilimsel ekipmanları; ayrı­ca, astronotlar için bir takım özel eş­yaları içeriyordu. Modül, 5 Tem- muz’da Kazakistan’dan fırlatıldı. Bu arada, Mir’deki, enerji ve hayat des­tek sistemlerinde çarpışma sonrası ortaya çıkan arızalar, kısmen de olsa giderildi ve tamir için hazırlıklar baş­ladı.

Tamir için belirlenen gün 11 Temmuz’du; ancak, bu işin tahmin edilenden çok daha karmaşık oldu­ğunun anlaşılmasıyla, operasyon da­ha sonraki bir tarihe ertelendi. Astro­notlardan Tsibilyev, Spektr’in zarar gören güneş panellerini onarmak üzere seçildi. Tsibilyev’in yapması gereken, dört güneş panelinden üçünü onarmak, ayrıca kopan kablo­ları birleştirmekti. Güneş pane­llerinden birisi, tamir edilemeyecek kadar çok hasar görmüştü.

Yapılacak iş aslında çok zor gö~ rünmesede de bu işi uzayda yapmak gerçekten oldukça zordu. Projeyi yürüten bilim adamları ise, Mir’in sualtı modeli üzerinde çalışarak, ta­mir işlemini bir bakıma önceden gerçekleştiriyorlardı. Projenin yöne­ticisi, Sergei Krikalyov 7 Tem- muz’daki telsiz bağlantısında, Tsi- bilyev’e, tamir için gönderilen alet­lere ihtiyacı olmadan bile, bu işi sa­dece elleriyle gerçekleştirebileceği­ni söylüyordu. Tsibilyev, onarım için, 2,9 metre çapında ve 12 metre uzunluğundaki modülün içine gire­rek bu işlemi gerçekleştirecekti. Bu hacim her ne kadar çok geniş görül­se de, içerisinde 800 kg ağırlığında bilimsel ekipman olduğu düşünül­ünce hiç de öyle değil. Hatta, proje bilim adamlarından birisi olan Yuri Grigoryev, orada kıpırdamanın bile mümkün olamayacağını belirtiyor.

5 Temmuz’da gönderilen yardım modülü, sorunsuz bir şekilde, 7 Temmuz’da Mir’le birleştirildi. An­cak, uzun zamandır stres altında bu­lunan Tsilbilyev’in bir kalp rahatsız­lığı geçirmesi üzerine, onarım erte­lendi.

Aksilikler, bu kadarla da kalma­dı, 17 Temmuz’da, astronotlardan birisinin (kim olduğu henüz bilinmi­yor) yanlışlıkla, hayati önemi olan bir bilgisayar kablosunu çıkarmasıy­la, istasyonun enerjisi kesildi. Bu durum gerçekten, hayati önem taşı­yordu; çünkü, güç olmadan, kabin içerisindeki sıcaklık ve nem ancak

ye­niden kazanılmasını sağladı.

Şimdilik Mir’deki durum sakin görünüyor, onarım işlemleri tüm bu olanlardan sonra ilerideki bir tarihe ertelendi.

Alp Akoğlu

Kaynaklar

Newsweek, 21 Temmuz 1997

 

Rate this post
Rate this post

Cevapla

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar işaretlenmelidir *

*