Genel

Bilim ve Teknoloji Haberleri

Bir yandan, Mars’a inen Pathfin- der’in zaferi kutlanırken, diğer yan­dan, bilim adamları, uzayda Apollo 13’den bu yana gerçekleştirilen en karmaşık kurtarma operasyonuyla uğraşıyorlar.

Dünya’nın yörüngesindeki bu karmaşaya neden olan olay 25 Hazi- ran’da gerçekleşti. Erzak taşıyan bir uzay aracı (Spektr) Mir Uzay İstas­yonuyla, deneme amacıyla yapılan birleştirme sırasında çarpıştı. Spektr, NASA’nın bilim deneyleri için hazır­lanan birtakım düzenekler taşıyor­du.

Çarpışmadan sonra, Mir İstasyo­nunun basıncında bir miktar düşme görüldü. Normal basınç 760 mm (Hg) iken, 675 mm’ye düştü. Kısa bir süre sonra, basınç yeniden yük­seltilebildi.

En büyük hasar, Spektr modü­lünde meydana geldi. Güneş panel­leri zarar gören modül aynı zamanda, basınç kaybediyordu. Uçuş kontro­lörleri, güneş panellerini tamir ede­bilmek için birtakım çözüm yolları aramaya başladılar. Bunun üzerine, aracı tamir etmek için gerekli araç- gereci bulunduracak bir kapsülün gönderilmesi kararlaştırıldı. Bu yeni modül, hasarı tamir etmek için ge­rekli araç gerecin yanında bilgisa­yarlar ve bilimsel ekipmanları; ayrı­ca, astronotlar için bir takım özel eş­yaları içeriyordu. Modül, 5 Tem- muz’da Kazakistan’dan fırlatıldı. Bu arada, Mir’deki, enerji ve hayat des­tek sistemlerinde çarpışma sonrası ortaya çıkan arızalar, kısmen de olsa giderildi ve tamir için hazırlıklar baş­ladı.

Tamir için belirlenen gün 11 Temmuz’du; ancak, bu işin tahmin edilenden çok daha karmaşık oldu­ğunun anlaşılmasıyla, operasyon da­ha sonraki bir tarihe ertelendi. Astro­notlardan Tsibilyev, Spektr’in zarar gören güneş panellerini onarmak üzere seçildi. Tsibilyev’in yapması gereken, dört güneş panelinden üçünü onarmak, ayrıca kopan kablo­ları birleştirmekti. Güneş pane­llerinden birisi, tamir edilemeyecek kadar çok hasar görmüştü.

Yapılacak iş aslında çok zor gö~ rünmesede de bu işi uzayda yapmak gerçekten oldukça zordu. Projeyi yürüten bilim adamları ise, Mir’in sualtı modeli üzerinde çalışarak, ta­mir işlemini bir bakıma önceden gerçekleştiriyorlardı. Projenin yöne­ticisi, Sergei Krikalyov 7 Tem- muz’daki telsiz bağlantısında, Tsi- bilyev’e, tamir için gönderilen alet­lere ihtiyacı olmadan bile, bu işi sa­dece elleriyle gerçekleştirebileceği­ni söylüyordu. Tsibilyev, onarım için, 2,9 metre çapında ve 12 metre uzunluğundaki modülün içine gire­rek bu işlemi gerçekleştirecekti. Bu hacim her ne kadar çok geniş görül­se de, içerisinde 800 kg ağırlığında bilimsel ekipman olduğu düşünül­ünce hiç de öyle değil. Hatta, proje bilim adamlarından birisi olan Yuri Grigoryev, orada kıpırdamanın bile mümkün olamayacağını belirtiyor.

5 Temmuz’da gönderilen yardım modülü, sorunsuz bir şekilde, 7 Temmuz’da Mir’le birleştirildi. An­cak, uzun zamandır stres altında bu­lunan Tsilbilyev’in bir kalp rahatsız­lığı geçirmesi üzerine, onarım erte­lendi.

Aksilikler, bu kadarla da kalma­dı, 17 Temmuz’da, astronotlardan birisinin (kim olduğu henüz bilinmi­yor) yanlışlıkla, hayati önemi olan bir bilgisayar kablosunu çıkarmasıy­la, istasyonun enerjisi kesildi. Bu durum gerçekten, hayati önem taşı­yordu; çünkü, güç olmadan, kabin içerisindeki sıcaklık ve nem ancak

ye­niden kazanılmasını sağladı.

Şimdilik Mir’deki durum sakin görünüyor, onarım işlemleri tüm bu olanlardan sonra ilerideki bir tarihe ertelendi.

Alp Akoğlu

Kaynaklar

Newsweek, 21 Temmuz 1997

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir