BÖCEKLERİN KİMYASAL DİLİ”
Bir böceğin hayatında 3 temel olay vardır: ilini devam ettirmek, yemek ve yenilmek. :ekler bu konularda haberleşmek istediklerle feromon denen kokulu maddeler çıkarır-
Böceklerin erkek ve dişileri, birbirlerini fe-nonlar sayesinde bulur. Böcekler toprak üze-deki feromon izlerini takip ederek yiyecek ‘urlar. Bir düşmanın yaklaşmakta olduğunu rm feromonları sayesinde anlarlar. Bir böcek-ancak birkaç nanogram kadar feromon bulu-r (1 nanogram = 1 gramın milyarda biri). Fa-t feromonlar akıl almaz derecede etkili mad-lerdir. Bir karınca 1 nanogram feromon ile 00 m. uzunlukta bir iz bırakabilir. Hamburg ıiversitesi’nden Dr. W. Francke bu konu üze-ıde çalışmaktadır. Odun böceği (Trypodend-ım lineatum) yeni kesilmiş çamlara bayılır, rmanda uçmakta olan bir dişi odun böceği, rden bir çam kütükleri yığını keşfeder. Böcek anım yumurtlayabileceği uygun bir kütük bu-ır bulmaz feromon denen kokulu maddeler çı-armağa başlar. Bu kokular şu mesajı iletir: Hey, herkes buraya”. Rüzgâr bu mesajı bütün rmana iletir.
Odun böceğinin duyargaları (anten) üzerin-e doğadaki en gelişmiş koku alıcı organlardan •iri bulunur. Ormandaki diğer odun böceklerinin ı kütüğe uçması için birkaç molekül feromon koklamaları” yetmektedir. Biraz sonra çam kü-üklerinin orası ana baba gününe döner. Erkekli Jişili odun böcekleri kütüklerde uzun tüneller cazmağa başlar. Dişiler buralara yumurtlar. Kısa süre ronra yumurtalardan milyonlarca odun 1 «irioı-oU hüvtir ve sonunda
kereste tüccarı o çam kütüklerini defterden siler. Şimdi bakın bilim adamları böceklerin bu yaramazlığını nasıl önlüyor: “işgalci” lerin bulunduğu yere delikli uzun plastik silindirler asılır, bunların da içinde feromon içeren mumlu kağıtlar vardır. Böcekler için bir “aşk evi” yaratılmıştır görünüşde. Bu sallanan aşk fenerinden etrafa dağılan mesaj ise adeta şudur: “Hey, yaşasın, kızların hepsi orada”. Böyle diyerek erkek böcekler “aşk evine” dalıverir. Ve orada kalırlar. Girdikleri delikten dışarı çıkmaları da olası iken çıkmazlar, çünkü içine girdikleri şeyi kütük sanmaktadırlar ve içgüdüleri onlara orada kalmaları gerektiğini bildirmektedir. Ne var ki kütükte yiyecek bulabilecek olan bu böcekler, plastik silindirlerde açlıktan ölürler. Böylece aşırı üreme engellenmiş olur. Feromonlar zararsız maddelerdir, bu bakımdan böcek savaşında zehirlere (insektisid) üstündürler, bu sonuncular İnsanlar için de çok zararlıdır. Bir diğer yöntem de “böceğin kafasını karıştırmak” tır. Pamuk kelebeği ile savaşmak için uçaklardan pamuk tarlalarına mikro-kapsüller atılır. Bunların içinde dişilerin erkekleri çağırmak için salgıladıkları feromonlar vardır. Tabii, bu olay erkek pamuk kelebeklerinin aklını karmakarışık eder. Öyle ya, eskiden toprakdaki “esans” kokusunu izleyerek bir dişi bulabiliyorlardı, şimdi ise her yönden esans kokuları gelmektedir. Erkek böcek şaşkınlıkdan olduğu yerde kalakalır. Bu yöntemin bir sakıncası komşu tarlalara da böcek çekmesidir.
