(d. 31 Ağustos 1806, Dublin, İrlanda – ö. 1 Haziran 1872, Trieste, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu), Napoleon sonrası dönemde İrlanda’da ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde geçen ro-manlannda canlı, piicaresk kahramanlar yaratan İrlandalI yazar.
Cambridge Trinity College’da öğrenim gördükten sonra 1831’de tıp doktoru oldu. Gelirine ve kendisine kalan mirasa karşın, kumara düşkünlüğü ve savurganlığı yüzünden parasız kalarak yazarlığa başladı. The Confessions of Harry Lorrequer (Harry Lorrequer’in İtiraflan) 1837’de Dublin Uni-versity Magazine’de tefrika edildi ve büyük başan kazandı. İrlanda’mn batısında başlayarak Yanmada Savaşı’na (1808-14) kadar uzanan Charles O’Malley adlı romanı
Lever Sanat Galerisi 374
1841’de, Jack Hinton ve Fransa Imparator-luğu’nun hizmetinde bulunan bir Irlandalı-nın etkileyici öyküsü olan Tom Burke of “Ours” ise 1843’te yayımlandı.
1842’de Dublin University Magazine’m yayın yönetmenliğine getirilen Lever, 1845’te İcara Avrupa’sına gitti. Tatil yerlerini dolaştı; La Spezia ve Trieste’de İngiliz konsolosu olarak görev yaptı. Bu arada roman yazmayı da sürdürdü. The Knight of Gwynne (1847; Gwynne Şövalyesi), Confessions of Con Cregan (1849; Con Cregan’in İtirafları) ve Roland Cashel (1850) gibi bu dönem romanları gençliğinin gevşek kurgulu pikaresk yapıtlarından, The Fortunes of Glencore (1857; Glencore’un Talihi) ve Lord Kilgobbin (1872) gibi daha az coşkulu, ama daha çözümleyici son yapıtlarına geçiş niteliğindeydi. İlk romanları da kaba ve basmakalıp olmalarına karşın hem üslubunun canlılığı, hem de pervasız, işleri yolunda orta sınıfla onlara katılan başıboş kişileri İrlandalIlara özgü bir gerçekçilikle betimlemesi yüzünden sürekli ilgi gördü.
Lever Sanat Galerisi, tam adı lady lever sanat galerisi, İngiltere’de, Bebington’da, işçiler için kurulan bir örnek köy olan Port Sunlight’ta müze. 1. Vikont Leverhulme tarafından 1913’te ölen karısının amsına halka armağan edilmiştir. 1914’te yapımına başlanarak Aralık 1922’de açılan galeride sergilenen yapıtlar Lord Leverhulme’un koleksiyonudur ve onun İngiliz yapıtlarına, özellikle de Victoria dönemine yönelik kişisel beğenisini yansıtır. Koleksiyonda ayrıca değerli Çin seramikleriyle Napo-léon’un, ölüsünden alınma kalıpla yapılmış tunç bir maskım da içeren eşyalan yer alır. Galeride görkemli bir İngiliz mobilyaları ve eşsiz bir Wedgwood \ seramikleri koleksiyonu da sergilenmektedir. Ön-Raffaellocular-la Millais, Holman Hunt, Lord Leighton ve Ford Madox Brown gibi izleyicilerinin önemli resimlerinin yanı sıra Reynolds, George Romney ve John Hoppner’dan örnekler içeren önemli bir dizi 18. yüzyıl portresi vardır.
Leverhulme, William Hesketh Lever,
BATI ADALARI 1. VİKONTU, BOLTON-LE-MOORS BARONU LEVERHULME (1917-22) ya da BARONET WILLIAM HESKETH LEVER (1911-17) olarak
Leverhulme, Augustus John’un yağlıboya çalışmasından ayrıntı, 1920
Unilever Ltd. Londra
da bilinir (d. 19 Eylül 1851, Bolton, Lancashire – ö. 7 Mayıs 1925, Hampstead, Londra, Ingiltere), Lever Brothers adlı uluslararası şirketi kuran İngiliz sabun ve deterjan üreticisi.
1885’te kâr getirmeyen, küçük bir sabun işletmesini kiralayarak sabun işine girdi. Kardeşi James Darcy Lever ile birlikte donyağı yerine sebze yağlarından sabun
üretmeye başlayarak “Sunlight” markasını tescil ettirdi. Kurdukları şirket 1888’de Port Sunlight’ta örnek bir sanayi köyü oluşturdu. Şirket kısa sürede işçileri için emekli aylığı, sağlık yardımı, işsizlik tazminatı, kâr paylaşımı ve ücretsiz sigorta gibi birçok sosyal hak sağladı. 1920’lerin ortalarında sayısı 250’yi bulan bağlı şirketler ağıyla uluslararası pazarlarda yaygın biçimde etkinlik gösteriyordu.
William Lever 1906’da parlamentoya seçildi. 1917’de baron, 1922’de ise vikont oldu. “Leverhulme” adı kendi adıyla karısının kızlık soyadı Hulme’nin birleştirilmesinden oluşmuştur.
Leverkusen, Almanya’nın kuzeybatısında, Kuzey Ren-Vestfalya (Nordrhein-Westfalen) eyaletinde (Land) kent. Köln’ ün hemen kuzeyindeki Dhünn Vadisinde, Ren Irmağı üzerinde ve Wupper Irmağının ağzında yer alır. 1930’da Schlebucsh, Rheindorf ve Steinbüchel köylerinin Wies-dorf kentiyle birleşmesi sonucunda kurulan kentin kara ve demir yolu ağı gelişmiştir. Kimyasal madde, ilaç ve fotoğraf filmleri üreten Bayer AG tesisleri buradadır. Kentte demir-çelik ve dokuma ürünleri de üretilir. Morsbroich Şatosu’nda bir modern güzel sanatlar müzesi vardır; şato konser ve tiyatro salonu olarak da kullanılır. Kentte çok sayıda park ve yeşil alan vardır. Nüfus (1990) 159.800.
Levertin, Oscar Ivar (d. 17 Temmuz 1862, Stockholm yakınları .- ö. 22 Eylül 1906, Stockholm, İsveç), İsveçli şair ve
Levertin, C.O. Larsson’un yağlıboya çalışması, 1906
Svenska Portrattarkivet, Stockholm
bilgin. 1890’larda İsveç romantizmine önderlik eden kişilerdendir.
Uppsala Üniversiteşi’nde öğrenim gördü. 1899’da Stockholm Üniversitesi’nde edebiyat profesörü oldu. İlk karısının ölümünden sonra vereme yakalanarak İsviçre’de Da-vos’a gitti. Bu arada önceleri yakınlık duyduğu doğalcılıktan vazgeçerek romantizme yöneldi. Davos’ta Bitirdiği ilk şiir kitabı Legender och visor (1891; Efsaneler ve Şarkılar) ile romantik akımın önderlerinden oldu. “Mor damarlı siyah” sıfatını yakıştırdığı bu şiirlerinde ortaçağ efsane ve sanatından, aynca soyundaki Yahudiliğin gelenek ve tarihinden yararlandı. Emest Renan ve Friedrich Nietzsche’nin ortak etkisinde kaldığı Nya dikter’de (1894; Yeni Şiirler) daha az hüzünlü bir hava ve renklere yer verdi. Dikter’de (1901; Şiirler) daha yalın ve yoğun bif üslupla İsveç’e özgü temaları ele aldı. En son ve belki de en güzel şiir yapıtı Kung Salomo och Morolf da (1905; Hz. Süleyman ve Morolf) ise Doğu masallarından ve ortaçağ romanslarından yararlandı.
Edebiyat tarihçisi olarak 18. yüzyılı inceleyen Levertin, Rococonoveller (Rokoko Romanları) adlı öykü kitabındaki olaylar için
de 18. yüzyılı seçti. 1897’den ölümüne değin Svenska Dagbladet’m en önemli edebiyat eleştirmeni olarak çağdaş okurları ve yazau:-lan büyük ölçüde etkiledi. Sanat tarihi konusundaki en önemli kitabı Jacques Cal-lofdur (1911).
Levertov, Denise (d.. 24 Ekim 1923, Ilford, Essex, İngiltere), İngiliz asıllı ABD’ li şair. Düzyazı bir anlatım izlenimini veren şiirleriyle tanınır.
II. Dünya Savaşı’nda gönüllü hemşire olarak, Londra’daki bombardımanlar sırasında görev aldı. İlk şiir kitabı The Double Image (1946; İkili İmge) pek tutulmadı. Bir yıl sonra kocasıyla birlikte New York’a gitti ve 1955’te ABD uyruğuna geçti. Kısa, açık ve nesnel bir anlatım biçimi olan William Carlos Williams’in etkisi altında canlı bir Amerikan üslubu geliştirdi. Here and Now (1957; Burada ve Şimdi) adlı yapıtını Overland to the Islands (1958; Karadan Adalara) ve 1960’larda yayımlanan beş kitap izledi. Edward Dimock, Jr. ile birlikte Budacılığı işleyen bir kitabı In Praise of Krishna: Songs from the Bengali (1967; Krişna’ya Övgü: Bengal Dilinden Şarküar) adıyla İngilizceye çevirdi. Relearning of the Alphabet (1970; Alfabeyi Yeniden Öğrenmek) adlı yapıtında toplumsal konulan ele aldı. Vietnam Savaşı’na karşı çıkarak Savaşa Direnenler Birliği’nde etkin görev aldı. Birlik için Oui of the War Shadow (1967; Savaş Gölgesinin Dışında) adlı derlemeyi yayıma hazırladı. Footprints (1972; Ayak İzleri) adlı yapıtında ilk şiirlerindeki mistik havaya döndü. Sonraki yapıtlan arasında Candles in Babylon (1982; Babil’deki Kandiller) ve Breathing the Water (1987; Suyu Solumak) gibi şiir derlemelerinin yanı sıra, deneme ve düz-yazılanmn yer aldığı The Poet in the World (1973; Dünyadaki Şair) gibi kitaplar sayılabilir.
Lévesque, René (d. 24 Ağustos 1922, New Carlisle, Québec – ö. 1 Kasım 1987, Montreal, Kanada), Kanada’mn Québec eyaleti başbakanı (1976-85). Çoğunluğu Fransız kökenlilerin oluşturduğu Québec’in Kana-da’dan aynlmasım savunan hareketin ön-derlerindendir.
Gaspésie’de öğrenim gördükten sonra Qué-bec’teki Laval Üniversitesi’ne girdi. Daha öğrenciliği sırasında gazeteci olarak çalışmaya başladı. II. Dünya Savaşı sırasmda hukuk öğrenimini yanda bırakarak ABD kuvvetlerine bağlı muhabir olarak Avrupa’ ya gitti (1944-45). Savaştan sonra Québec’e döndü ve 1946’da Canadian Broadcasting Corporation (CBC) adlı radyo-televizyon kuruluşunun dış haberler bölümüne girdi. 1952’de Kore’de savaş muhabirliği yaptı. 1956-59 arasında sevilen bir televizyon programında sunucu olarak çalıştı.
1960’ta Gouin’den Québec Liberal Partisi’ nin adayı olarak katıldığı seçimleri kazanarak Québec Yasama Meclisi’ne girdi. 1960-61’de Jean Lesage hükümetinde bayındırlık ve su kaynaklan bakanı olarak görev yaptı. 1961-65 arasında yeni oluşturulan doğal kaynaklardan sorumlu devlet bakanlığına getirildi. Lesage hükümetinin son aylannda aile ve sosyal refah bakanlığı yaptı. Bu arada, 1962 ve 1966 seçimlerinde Laurier bölgesinden meclise girmeyi başardı.
Ekim 1967’de Birlik İçinde Egemenlik Hareketi’nin kuruculan arasında yer aldı. Bu örgütün ertesi yıl başka aynhkçı gruplarla birleşerek Québec Partisi’ni oluşturması üzerine bu partinin başkanlığına getirildi. 1970 ve 1973 seçimlerini kazanamayınca yeniden gazeteciliğe dönen Lévesque, 1976’ya değin Journal de Montréal ile Journal de Québec adlı gazetelerde siyasal
makaleler yazdı. 1976’da partisinin Québec Yasama Meclisi’nde çoğunluğu ele geçirmesi üzerine eyalet başbakanı oldu. 20 Mayıs 1980’de Québec’in bağımsızlığıyla ilgili bir halkoylaması yapıldı. Lévesque ve hükümetince savunulan “birlik içinde egemenlik” tercihinde Québec’in kendi yasalarını çıkarabilmesi, vergi toplayabilmesi, yabancı ülkelerle serbestçe ilişki kurabilmesi ve Kana-da’nın öbür kesimiyle ortak para birimine dayalı ekonomik bir birlik oluşturulması öngörülüyordu. Québec tarihinin en yüksek katılımlarından birinin gerçekleştiği halkoy-lamasında Lévesque’in önerisi seçmenlerin yüzde 59,6’sımn oyuyla reddedildi. Uğradı-
tı başarısızlığa karşın kişisel saygınlığını
oruyan Lévesque 1981’de başbakanlığa yeniden seçildi.
Haziran 1985’te büyük ölçüde sağlığının bozulması nedeniyle partisinin liderliğinden aynldı. Daha sonra partisinin zayıflamaya başladığı bir sırada eyalet başbakanlığından çekildi.
Levh-i Mahfuz (Korunmuş Levha), İslam-da, olmuş ve olacak her şeyin yazılı olduğuna inanılan kitap. Kuran’da yalnız bir yerde (Burûc 22) bu adla anılır. Ayrıca gökte ve yerde gizli olan her şeyin yazılı bulunduğu Kitab-ı Mübin (Apaçık Kitap) (Nemi 75), bütün kirlerden arıtılmış, meleklerden başkasının dokunamayacağı Kitab-ı Meknun (Saklanmış Kitap) (Vâkıa 78), yeryüzünde ve insanların nefislerinde ortaya çıkacak bütün musibetlerin yazıldığı kitap (Hadid 22), her şeyin saptanmış olduğu kitap (Kaf 4), Kuran’ın aslının yazılı olduğu ana latap (Ra’d 39) olarak tanımlanır. Hz. Muham-med’den aktarılan hadislere göre de Levh-i Mahfuz her şeyin yazılı olduğu kitaptır. Tanrı önce kalemi, arkasından Levh-i Mah-fuz’u yaratmış ve kaleme kıyamete değin olacak her şeyi yazmasını buyurmuştur. Henüz hiçbir şey yaratılmadan her şey, bütün iyilik ve kötülükler, insanların kaderleri Levh-i Mahfuz’a yazılmıştır. Bu özelliği nedeniyle Levh-i Mahfuz’a Kader Kitabı da denir.
levha, bir avukatın mesleğini yürütebilmek için, sürekli çalıştığı bölgedeki baronun üyesi olarak kaydolduğu sicil. Baro levhasında her avukatın adı, soyadı, büro ve konut adresi bulunur. Baro levhasına yazılmış olan avukat, sürekli olmamak koşuluyla, ülkenin her yerinde avukatlık yapabilir. Meslekten çıkarılan avukatların ruhsatnameleri iptal edilerek, adlan levhadan silinir.
levha cam bak. düz cam
levha tektoniği, plaka tektoniği olarak da bilinir, geçmişteki ve günümüzdeki depremleri, yanardağ etkinliklerini ve dağolu-şumu süreçlerini, Yer yüzeyini oluşturan çok büyük kabuk bloklanmn (levhalar) karşılıklı hareketleriyle (çarpışmalan ve aynlmalan) açıklayan kuram.
Yerkabuğu bir düzine kadar büyük levha ile bir dizi küçük levhadan oluşur. Levhalardaki kayaçlar esnemez (rijit) bir kütle halinde hareket eder; bunlar fazlaca bükülmez (fleksür) ve pek az sismik ya da volkanik etkinlik gösterir. Levhaların kenarlan (sınırlan) ise dar kuşaklar biçimindedir; dünyadaki depremlerin ve yanardağ etkinliklerinin yüzde 80’i burada yer alır. Üç tip sınır vardır. Bunlardan birincisi, okyanus ortasında 80 bin km boyunca uzanan uzun, etkin sırtların tepe noktalarım izleyen ve çekme gerilimlerinin yol açtığı çok ince bir sığ depremler (odağı 65 km’ye kadar olan depremler) kuşağıdır. İkinci tip
sınıra ise, bu sırtlann düzlüklere kanştığı etek alanlannda rastlanır. Bu bölgelerdeki kınklar boyunca gerçekleşen depremler çok daha şiddetlidir; bu depremler, kınğın her iki yakasındaki levhalann ters yönlerde birbirlerine sürtünerek hareket etmesinden kaynaklanır. Üçüncü sınır tipini oluşturan depremler daha seyrek dağılmış olmakla birlikte, çok daha derin odaklıdır (145 km’den daha derin). Bu depremler, okyanus tabanının normal düzeyinden çok daha derinlere (10,5 km’ye kadar) indiği çukurluklar boyunca çok ince bir kuşak oluşturur. Bu sınırdan uzaklaştıkça maksimum deprem derinliği bir eğim düzlemi boyunca giderek artar; çukurluklann sınır bölgelerinde iyice sığlaşan depremlere ise temel olarak buralardaki yanardağ etkinlikleri neden olur.
Sırtlann tepe noktalanndaki depremlere, her iki yakadaki levhalann ters yönlerde hareket etmesi sonucunda oluşan gerilmeler yol açar. Bu hareket aynı zamanda alttaki sıcak kayaçlar üzerindeki basıncın açığa çıkmasını sağlayarak bunların erimeye başlamasına da neden olur. Böylece oluşan magmalar yükselerek yanardağlan oluşturur (İzlanda’da olduğu gibi), ardından katılaşarak germe kuvvetlerinin süren etkisiyle çatlar. Bu süreçle her levhanın kenar bölümlerine yeni volkanik kayaçlar eklenir ve levhalar “yapıcı” sınır ya da ıraksak sınır olarak adlandınlan bu sınırlar boyunca büyür. Levhalann hareket etmekte olduğunu gösteren tek kanıt depremlerin yapısı değildir; okyanuslann zemininde oluşan volkanik kayaçlann yaşı da bu olguya işaret eder. Kayaçlann yaşı, bunlann üzerine çökelen tortulların içerdiği fosillere bakılarak ya da gemilerden gerçekleştirilen ölçümlerle bu kayaçlann magnetizmalannda-ki sapmaların belirlenmesi ve yorumlanmasıyla saptanabilir. Bu çahşmalann sonucunda, en genç volkanik kayaçlann okyanus ortası sırtların tepe noktalannda ve en yaşlıların da en derin bölgelerde, yani okyanus çukurluklarında yer alanlar olduğu belirlenmiştir. Ama hiçbir yerde 190 milyon yıldan daha yaşlı kayaca rastlanmamıştır; daha yaşh okyanus kayaçlannın
375 levha tektoniği
karşılık okyanus kayaçlannın mantoya gömüldüğü bölgelerdir. Kıta kayaçlannın yoğunluğu düşük olduğundan, bunlar mantoya batmaz; bir çukurluğa taşındıklannda çarpışarak dağ zincirlerinin oluşmasına neden olurlar. Örneğin Alpler, Afrika ile Avrupa’nın; Himalayalar ise Hindistan ile Asya’nın çarpışması sonucunda ortaya çıkmıştır.
Levhalann yanal büyüklüğü oldukça iyi belirlenmiştir, ama kahnlıklanna ilişkin bulgular daha belirsizdir. Okyanus sırtlannın doruklarında levhalar çok incedir; ama ısı akışı ve sismik bulgular, doruktan aşağıya inildikçe levhalann tabanının hızla derinleştiğini, doruktan 9-19 km aşağıda 48-57 km’ye, 960 km aşağıda da 115 km’ye ulaştığını göstermektedir. Levhalann kalınlığı 145 km’yi çok ender aşar. Her levha katı ya da esnemez manto kayaçlan ile okyanus kabuk kayaçlanndan oluşur; bunlarda her zaman kıta kayaçlannın bulunması gerekmez (örn. Pasifik levhasında hiç kıta kayacı yoktur). Katı manto ve kabuk kayaçlanndan oluşan bölgeye taşküre (litosfer) denir; manto kayaçlannın daha yüksek sıcaklıklarda bulunduğu ve bu nedenle tektonik gerilimler altında plastik biçim bozulmasına uğradığı kuşak ise astenosfer olarak adlandırılır. Karalarda, taşkürenin altında her zaman astenosfer bulunmaz. Aynca, elmaslı kimberlit gibi volkanik kayaçlann varlığı, kıtalardaki taşküre kalınlığının en az 190 km olduğunu ve levha hareketlerine neden olan manto akışının daha da derinlerde gerçekleştiğini göstermektedir.
Manto hareketleri, Yer’in iç kesimlerinde radyoaktif bozunum sonucunda oluşan ısının yüzeye aktanlması zorunluluğundan kaynaklanır; bu nedenle ısıl taşınım (konveksiyon) düzeni, zamana bağlı olarak değişir. Eski levha sınırlannın yerinin değişmesi de bu olgudan kaynaklanır. Kuzey Amerika’daki Batı Cordilleralann oluşmasına neden olan dalma-batma süreci 10 milyon yıl kadar önce büyük ölçüde tamamlanmıştır (gene de benzer bazı etkinlikler
okyanus
dönüşme kırığı sırt I çukurluk
Levha tektoniği kuramına göre yerkabuğunun oluşması ve yok olması
zaman içinde tahrip olduğu düşünülmektedir.
Çukurluk sının “yıkıcı” sımr ya da yakın-sak sınır olarak tanımlanır, çünkü bu bölgede okyanus kayaçlan bir eğim düzlemi boyunca yermantosunun içine taşınır. Bu tür yerlere dalma-batma bölgesi denir. Herhangi bir kıtanın dalma-batma olayı gerçekleşen kenar bölümlerinde yanardağ etkinlikleri karalardaki kayaçlann yapışım değiştirir ve And Dağlan gibi sıradağların ya da dağ zincirlerinin oluşumuna yol açar. Öteki yerlerde ise yanardağ etkinlikleri, Büyük Okyanusun güneybatısında olduğu gibi ada yaylarının oluşmasına yol açar. Yıkıcı sınırlar, kıta kabuk kayaçlannın oluştuğu, buna
yanardağlar üretmeye [örn. Washington’da-ki Saint Helens Yanardağının süren püskürmeleri] ve Alaska’da depremlere neden olmaya devam etmektedir).
Yüz milyonlarca yıllık bir zaman süreci içinde manto taşımmındaki değişmeler, iki büyük blok (Lavrasyaf*] ve Gondva-na[*]) halinde bulunan eski kıtalann 160-180 milyon yıl kadar önce aynlarak Atlas ve Hint okyanuslannın oluşmasına yol açmıştır. Benzer biçimde, kıtalar arasında gerçekleşen bir dizi çarpışma, Kuzey Amerika’nın doğusundaki Apalaş Dağlan ile Avrupa ve Afrika’daki Kaledoniyen-Hersiniyen dağların oluşmasına neden olmuştur. Manto taşımını hızı, temel olarak manto içindeki ısı üretiminin kareköküne bağlıdır.
Levi 376
Yani, radyojenik ısı üretiminin bugünkünden beş kat daha fazla olduğu 3 milyar yıl önce, taşınım hm da bugünkünden en az üç kat daha fazlaydı. Ama bu tür hareketlerin yüzeyde aldığı biçimlerin daha farklı olduğu sanılmaktadır. Çünkü 4 milyar
