Laser kaynağı

Bu yöntemde bir laser kaynağından sağlanan ışık enerjisi işlenecek malzemeye odaklanır ve böylece parçalar eritilerek birleştirilir. Yeterli güce sahip laser aygıtlan kolay elde edilemediğinden, bu yöntem fazlaca yaygınlaşamamıştır. Bir başka zorluk da, bu işlemde kaynak hızının ve kaynaklanabilecek malzemenin kalınlığının laser üretecinin gücüyle değil, ama ancak kaynaklanacak parçalann ısıl iletkenliğiyle ve yüzeyde metal buharlaşmasının önlenebilmesiyle denetlenebiliyor olmasıdır. Bununla birlikte kalınlığı 0,5 mm’ye
109 kaynak
kadar olan ince malzemelerin kaynaklanmasında bu teknik başanlı sonuçlar vermektedir. Çok küçük elektrik devrelerinin birleştirilmesinde de laser kaynağından yararlanılır.
Yayınım kaynağı. Bu işlem, malzemeye yüksek sıcaklıklarda belirli bir süre basınç uygulanması yoluyla gerçekleştirilir. Bitirilmiş makine parçalannın kaynatılması amacıyla kullanıldığında, uygulanan basıncın çoğunlukla yüzde 5’ten daha küçük bir biçim değişikliğine yol açacak düzeyde olması gerekir. Başka bir yöntemle kaynakla-namayan yapıdaki ve biçimdeki parçalann birleştirilmesinde kullanılan yayınım kaynağından, özellikle uzay ve havacılık sanayisinde yararlanılır. Örneğin çokkanatlı boru-lann ve petek yapılı malzemelerin üretiminde bu yöntem uygulanır. Çelik malzeme, yayınım kaynağıyla, 980°C’nin üstünde birkaç dakikada kaynaklanabilir.
Sesötesi kaynağı. Bu yöntemde parçalar, bir örs ile titreşim yapan bir mil (sonotrod) arasına sıkıştırılır. Titreşim nedeniyle, ara-yüzeydeki sıcaklık artar ve kaynak gerçekleşir. işlemin başlıca değişkenleri, sıkıştırma kuvveti, güç girdisi ve kaynak süresidir. İnce teller için 0,005 saniye, 1,3 mm kalınlığındaki malzemeler için ise 1 saniyeden az bir süre kaynak işlemi için yeterlidir. Bu yöntemle nokta ve kesintisiz dikiş kaynağı da gerçekleştirilebilir. Yaygın uygulama alanları, entegre devrelerdeki kurşun parçaların birleştirilmesi, transistor kılıflarının ve aluminyum kutulann yapımıdır.
Patlama kaynağı. Bu yöntem levhalann bindirmeli va da kaplamalı kaynağında kullanılır. Üst üste konan levhalar, bir patlayıcının etkisiyle birbirine çarptınlır ve böylece kaynaklanır. Kaynak sırasında arayüzeyde plastik biçim değişikliği gerçekleşir ve işlem 1 saniyeden daha kısa bir sürede tamamlanır. Patlama sırasında metal dışan doğru püskürdüğünden, kaynak dalgah bir görünüm kazanır.
kaynak, pinar olarak da bilinir, hidrolojide, yeraltı sulannın yüzeye çıktığı yer. Yeraltı sulannın belirgin bir çıkıntı oluştur-maksızm yüzeye çıktığı yerlere sızıntı, yeraltı su örtülerine ulaşmak için yüzeyden derinlere doğru açılan oluklara ise kuyu ya da artezyen kuyusu denir.
Kaynak, sızıntı ve kuyu suyu genellikle yağmur sularının topraktan süzülüp kayaç-lann arasına sızmasıyla oluşur. Suyun sızabileceği bağlantılı boşluklar içeren kireçtaşı ve kumtaşı gibi geçirimli kayaçlar suyu depolar ve iletir; bu tür kay açlara ve katmanlarına suveren (akifer) denir. Kimi zaman bir suverendeki su, kil ya da şeyi gibi geçirimsiz iki kayaç arasında toplanır. Bu katmanlar eğilme ya da kıvnmlanma sonucunda, doğal su kapanlan durumuna dönüşebilir ve bu durumda suverenin alt tarafındaki su basınç altında sıkışır. Eğer basınç yeterli bir düzeydeyse, yukandan bir kuyu ya da delik açıldığında su, pompalamaya gerek kalmaksızın yüzeye fışkırır. Buna artezyen kuyusu denir.
En fazla yeraltı suyu toplayan ve boşaltan suverenler, kum ve çakıl gibi pekişmemiş malzemelerdir. Çok sık rastlanan bu tür suverenlerdeki suyun bir bölümü kaynaklardan yüzeye çıkar, ama asıl büyük bölümü buharlaşma ve sızıntı yoluyla boşalır. Kuyu suyu ise daha çok çukurca bölgelerin altında yatan suverenlerden elde edilir. Kireçtaşlı bölgelerde, yağmur sulan deliklerden ve öteki oluklardan süzülür ve yeraltı geçitlerinden akarak dibe sızar. Çoğu kaynak
Kaynak, Sadettin İ10
suyunun suvereni de bazalt ya da kumtaşı-dır. Su boşaltma debisi saniyede 3 m3’ün üstünde olan kaynakların büyük bölümünün suvereni, kireçtaşlı ve bazaltlı katmanlardadır.
Kaynaklar, su sıcaklığına göre sınıflandırılabilir. Suyunun sıcaklığı çevredeki ortalama hava sıcaklığının üzerinde olan kaynaklara kaynarca denir. Kaynarcalara genellikle volkanik bölgelerde ve kayaç katmanlarının jeolojik çağlarda kırıldığı ve kıvnmlan-dığı alanlarda rastlanır. Gayzerler sıcak su ve buhar püskürten kaynaklardır. Belirgin ölçüde çözünmüş mineral içeren su kaynaklarına ise mineralli kaynak denir. Çoğu kaynarca çözünmüş mineral açısından zengindir; buna karşılık mineralli kaynakların çoğunluğu da sıcaktır.
Kaynaktan boşalan suyun niteliği, suyun arasından sızdığı kayaç katmanlarının ve suverenin türüne, sızma yollarındaki sıcaklığa ve dolaşım halindeki su hacmine bağlıdır. Yüzeye yakın bölümlerde, kısa mesafelerde ve mineral içerikleri önceki sularca çözündürülüp taşınmış kayaçlann arasında dolaşan yeraltı sulan, en az özellik değişimine uğrayanlardır. En nitelikli sular nemli bölgelerdeki kumlu ve çakıllı suverenlerden kaynaklananlardır; kurak bölgelerdeki kaynaklardan ve sızıntılardan boşalan sulara ise istenmeyen mineraller kanşabilir. Deniz kökenli tortul kayaçlardaki suyun niteliği, tatlılık derecesine bağlıdır. Tuzlan yıkanıp götürülen kireçtaşı ve kumtaşı kayaçlann-aan da, sert olmakla birlikte nitelikli içme suyu kaynaklanır.