ALINYAZISI a. Üstün bir güç tarafından kararlaştırıldığı düşünülen, bir kimsenin ya da bir toplumun yaşamında yer alan olaylar dizisi, olaylar bütünü; yazgı, kader: Alınyazımda onunla bir kez daha karşılaşmak varmış. Alınyazımız böyle, sonunda hep yalnız kalacağız. —ÂNSİKL. isi. Olacakların, her şeye egemen olduğuna inanılan güç tarafından önceden belirlenmesi, islamın tüm kaynaklarına göre, her şeyi belirleyen
Tanrı’dır. Ne olacak, nasıl olacak, niçin olacak, ne zaman olacak, ne çapta olacak ya da olmayacak? Hepsini Tanrı bilir. Yalnızca bilmekle kalmaz, belirler, belirlemiştir. Bir “şna kitap” (el-Levh ul
• Mahfuz) vardır.Her şey burada bir bir ve ayrıntılarıyla yazılıdır. “Kader” ölçü, “takdir” se ölçmektir. Her şey “kader” çerçevesi içindedir. “Takdir” eden Tanrı’dır. Yani Tanrı, her şeyi çok önceden ölçmüş, biçmiştir, insanların mutluluk ve mutsuzlukları da bunun içindedir. Bu dünyada ya da öbür dünyada kim mutlu (said), kim mutsuz (şaki) olacaksa, yazgısı içinde Tanrı’ca belljdir, Bu yazgı, hiçbir zaman değiştirilemez.
Alınyazısı iki aşamalıdır:
1. Kader aşaması. Bu aşamada uygulama yoktur. Yalnızca yazgı vardır. Neyin ne olacağını ya da olmayacağını belirleme vardır. Her şey belirlenir ve yazılır. Yazılar ana levhadadır. Bu levha, herkesten saklıdır ve korunmaktadır. Bu levhadaki bilgilere, Tanrı’dan başka bir de Tan-rı’nın yakın melekleri, elçileri ulaşabilir.
2. Uygulama (kaza) aşaması. Birinci aşamada yer alanlar, bu aşamada uygulanıp gerçekleştirilir.
Alınyazısı, tüm İslam mezheplerince aynı biçimde kabul edilmez. Bu kavramı hiç kabul etmeyenler de vardır. Mutezile*, bunlar arasındadır. Alınyazısının birinci aşaması olşn “kader”, zamanla sınırlı görülmezken, ikinci aşaması olan “kaza”, zamanla smırlıdır.
“Tanrı’nın yazdıkları”na göre gerçekleşen uygulama kararı konusunda önce “En yüceler kurulu” demek olan “el Meü’l-A!lâ”ya bilgi verilir. Bu kurulun üyeleri, “yüksek rütbeli melekler”den oluşmaktadır. Karar ve yapılacak iş, ilgili meleklere bildirilir ve uygulama, yazıya, yazgıya uygun olarak gerçekleştirilir.
Alınyazısı, “ecel”le de dile getirilir. Her şeyin bir “ecel”i, yani “belirlenmiş bir yaşam süresi” bulunduğu, Kuran’m birçok yerinde açıkça anlatılır. “Ecel”, “alın-yazısı” içindedir.
Alınyazısının değişip değişmeyeceği tartışmalıdır. Islamda genellikle kabul edilen; “değişmeyeceği”dir. Bu görüşe Sünni kesimde karşı çıkan, pek yoktur. Öteki kesimde çıkanlarsa azınlıktadır. Alınyazısının değişebileceğini ileri sürenler, “Clmmü’l-Kitab’ın (el-Levh ül-Mahfuz’uri), Tanrı’nın yanında olduğunu; dilediğini sildiğini ve dilediğini yazdığını” anlatan ayetin de içinde bulunduğu kimi ayet ve hadislere görüşlerini dayandırmaya çalışırlar, Değişmeyeceğini savunanlarsa, bu tür ayet ve hadisleri, kendi görüşleri doğrultusunda yorumlamakta, ayrıca değişmeyeceğini açıkça anlatan ayet ve hadisleri kanıt olarak ileri sürmektedirler.