BİLGİSAYARA YÜKLENEN DÜNYA

BİLGİSAYARA YÜKLENEN DÜNYA

Faruk Sancar OZANER [1]

ilgisayarların trenleri, gemileri, uçakları, uyduları ve robotları yönettiğini artık hepimiz biliyoruz. Onun, iş­yerlerinde kullanılan kâğıt, kalem, hesap makinası, arşiv ve dosyaları ortadan kaldırdığı haberi de yeni değil. Veznesiz bankacılık olayında, artık vatandaşın bilgisayar ağı vasıtasıyla parasına el sürmeden tüm ödemelerini yapabildiği haberi ise çok gerilerde kaldı. Tıpda, birçok hastalığa teşhis konulma­sında bilgisayarın en büyük yardımı sağladığını günümüzde herkes bilmekte.

ABD’de yaklaşık 200 bin çiftlikte bilgisayar kullanılıyor. Çiftçiler, et ve tahıl fiyatlarındaki ve borsadaki hareketleri bil­gisayardan günü gününe öğrenerek tarımsal üretim planla­rını yapıyorlar.

İnşaat sektöründe bilgisayar, statik hesaplardan proje çi- zimine, şantiye planlamasına değin çeşitli alanlarda kullanı­lıyor. Mimar, yapıyı bir görüntü terminalinde üç boyutlu oluş­turarak inşaat elemanlarının maliyeti nasıl etkileyeceğini gö­rüyor. Böylece en hesaplı modeli seçiyor, inşaat sektöründe yapı birim maliyeti hayati önem taşıdığından, firmaların iha­leleri kazanmasında bilgisayarın rolü de büyük oluyor.

ABD’de gazetelerin °/o 80’i, Avrupa’da (Türkiye dahil), büyük gazetelerin tamamı bilgisayar kullanıyor. Günlük ga­zeteler artık bilgisayarla arşivleniyor. Yine, ABD’de matbaalar daktilo kağıdını 5 yıl önce devreden çıkarmışlar. Gazetecinin bilgisayara yazdığı haber, filme alınarak doğrudan baskıya giriyor.

İngiltere dış dünyayı bilgisayarla izlemenin hazırlığında. Dışişleri Bakanlığı dünyanın dört bir yanındaki 210 büyükel­çilik ve konsolosluktan gelen yoğun bilgi akışını bilgisayarla değerlendirip, dış ilişkilerdeki hata payını en aza indirecek.

Bilgisayarların, telefon hatları sayesinde kıtalararası ile­tişimi giderek yoğunluk kazanıyor.

Bilgisayar dergilerinden derlediğimiz ve hepimizin az çok bildiği bu örnekleri alabildiğine çoğaltabiliriz. Ancak, bilgisa­yarın doğal kaynakların araştırılması ve bulunmasındaki kat­kısını gösteren ve bugüne değin haber olarak verilmemiş aşa­ğıdaki örnekler, ülkelerin giderek A’dan Z’ye nasıl bilgisaya­ra yüklenmekte olduğunu en iyi şekilde vurguluyor.

ABD’nin tüm ülke ve eyalet sınırları, karayolları, demir­yolları, ana su bölümü çizgileri, akarsuları ve göl sınırları kod­lanarak, bilgisayarlarda kullanılacak formalar haline getiril­miş. Bunlar, ihtiyacı olan kuruluşlara satılarak temel harita olarak kullanılmakta. Bundan başka, ülkenin topoğrafya ha­ritalarıyla üç boyutlu olarak yerşekilleri de bilgisayar kasetle­rine aktarılmış. Ayrıca ülkenin arazi kullanım haritaları man­yetik bantlara kodlanarak, bilgisayara uygun digital formalar haline getirilmiş. 37 farklı arazi kullanım ünitesi ayırtlanan bu haritalar, değişik konulardaki planlama sorunlarına temel

verileri sağlamakta. Bu saydıklarımız genel amaçlar için kul­lanılan bazı haritalar. Bir de özel amaçlı programlar var. Ör­neğin, RIDS adıyla bilinen bir program, ABD orman teşkila­tının gereksinim duyduğu akarsu havza çalışmaları ve kıyı muhafazası alanlarında veri sağlıyor. Sistem, adı geçen veri gruplarıyla topoğrafya, bitki örtüsü, toprak vb. gibi fiziki ve­rileri birleştirerek arazi potansiyel sınıflaması yapıyor, eroz­yonun kritik sınırı aştığı ekili alanları saptıyor. Böyle bir sis­temin işleyişi şekilde görülmektedir. Sonuçta sorunların çö­zümüne ışık tutan bilgisayar çıkışlı raporlar, haritalar ve is­tatistikler üretiliyor.

Maden aramalarına yönelik bir başka ilginç çalışma, TER- RADATA adlı özel bir kuruluşa ait. Konuyla ilgili olarak ABD’de yaptığımız bir yıllık araştırma süresinde, çalışmalarını yakın­dan gördüğümüz bu kuruluş, Kaliforniya’da yaklaşık 110.000 km²’llk bir bölgedeki jeoloji ve maden bulgularına ait verileri bilgisayar yardımıyla değerlendirerek bölgenin altın, bakır, gümüş, demir ve manganez bulunabilirlilik haritalarını hazır­ladı. Bölgede bundan sonra yapılacak ayrıntılı çalışmalar, bil­gisayarın çizdiği bu haritalarda gösterilen hedeflere-yönele­cek. Avustralya, Hollanda, Kanada, İsviçre, İsveç ve İsrail gibi ülkelerin de doğal kaynaklarla ilgili ulusal bilgisayar prog­ramları mevcut. Bu tür programlar sayesinde, doğal kaynak­larla ilgili veriler dağınıklık ve sistemsizlikten kurtuluyor. Da­ha önce üretilmiş veriler, bilgisayara uygun formalar halin­de, her an yararlanılacak şekilde el altında bulunduruluyor. Bunların, sorun çözme amacıyla entegre olarak kullanılma­ya başlanmasıyla, kuruluşların ileride yapacakları projeler, ger­çek ihtiyaçlara göre yönleniyor. Böylece veri fazlası ile veri açığı da ortaya çıkıyor ve yeni projler eksik olan